ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ......

[color=white]ΑΦΙΕΡΩΜΑ 34 Χρονια Μετα...Εδω πολυτεχνειο...

]Η Ελλάδα βρισκόταν από τις 21 Απριλίου 1967 υπό τη δικτατορική διακυβέρνηση του στρατού, ενός καθεστώτος που είχε καταργήσει τις ατομικές ελευθερίες, είχε διαλύσει τα πολιτικά κόμματα και είχε εξορίσει, φυλακίσει και βασανίσει πολιτικούς και πολίτες με κριτήριο τις πολιτικές τους πεποιθήσεις.
Το 1973 βρίσκει τον ηγέτη της χούντας, Γεώργιο Παπαδόπουλο να έχει ξεκινήσει μια διαδικασία "φιλελευθεροποίησης" του καθεστώτος, η οποία συμπεριλάμβανε την αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων και την μερική άρση της λογοκρισίας, καθώς και υποσχέσεις για νέο σύνταγμα και εκλογές για επιστροφή σε πολιτική διακυβέρνηση. Στελέχη της αντιπολίτευσης, μπόρεσαν έτσι να ξεκινήσουν πολιτική δράση ενάντια της χούντας.

Στυλιανός Πατακός, Γεώργιος Παπαδόπουλος, Νικόλαος, Μακαρέζος. Η τριανδρία των αρχιπραξικοπηματιών της 21ηςΑπριλίου 1967. Στις 29 Σεπτέμβρη του 1968, γινεται το «δημοψήφισμα» για το χουντοσύνταγμα. Το αποτέλεσμα: «ΝΑΙ» 91, 87%, «ΟΧΙ» 7, 76%

Στις 13 Αυγούστου 1968, ο Αλέκος Παναγούλης επιχειρεί να δολοφονήσει τον Γ. Παπαδόπουλο. Συλλαμβάνεται και βασανίζεται. Στις 18 Νοέμβρη, καταδικάζεται «δις εις θάνατον» από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. Τελικά, η ποινή μετατρέπεται σε ισόβια. Μαζί του καταδικάζονται σε διάφορες ποινές και άλλα 10 μέλη της οργάνωσης «Δημοκρατική Αντίστάση».

Η χούντα, στην προσπάθειά της να ελέγξει κάθε πλευρά της πολιτικής, είχε αναμιχθεί στον φοιτητικό συνδικαλισμό από το 1967, απαγορεύοντας τις φοιτητικές εκλογές στα πανεπιστήμια, στρατολογώντας υποχρεωτικά τους φοιτητές και επιβάλλοντας μη εκλεγμένους ηγέτες των φοιτητικών συλλόγων στην Eθνική Φοιτητική Ένωση Eλλάδας (ΕΦΕΕ).

Αυτές οι ενέργειες όπως είναι φυσικό δημιούργησαν έντονα αντιδικτατορικά αισθήματα στους φοιτητές, όπως τον φοιτητή Γεωλογίας Κώστα Γεωργάκη, ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε δημόσια το 1970 στην Γένοβα της Ιταλίας σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στη χούντα. Με αυτή την εξαίρεση, η πρώτη μαζική δημόσια εκδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στη χούντα ήρθε από τους φοιτητές στις 21 Φεβρουαρίου 1973.

Δύο αστυνομικοί, ο ένας αξιωματικός, σέρνουν από τα μαλλιά φοιτήτρια στο δρόμο

Οι αναταραχές ξεκίνησαν λίγο νωρίτερα, στις 5 Φεβρουαρίου, όταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματά τους. Στις 13 Φεβρουαρίου γίνεται διαδήλωση μέσα στο Πολυτεχνείο και η χούντα παραβιάζει το πανεπιστημιακό άσυλο, δίνοντας εντολή στην αστυνομία να επέμβει.

11 φοιτητές συλλαμβάνονται και παραπέμπονται σε δίκη. Με αφορμή αυτά τα γεγονότα, στις 21 Φεβρουαρίου, περίπου 3-4.000 φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κατέλαβαν το κτίριο της σχολής στο κέντρο της Αθήνας επί της οδού Σόλωνος, ζητώντας ανάκληση του νομού 1347 που επέβαλε την στράτευση "αντιδραστικών νέων", καθώς 88 συμφοιτητές τους είχαν ήδη στρατολογηθεί με τη βία.

Οι φοιτητες στην ταρατσα της Νομικης

Από την ταράτσα του κτιρίου απαγγέλλουν τον ακόλουθο όρκο: "Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ' όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β)του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων." Η αστυνομία έλαβε εντολή να επέμβει και πολλοί φοιτητές σε γύρω δρόμους υπέστησαν αστυνομική βία, χωρίς όμως τελικά να παραβιαστεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Τα γεγονότα στη Νομική αναφέρονται συχνά ως προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Η εξέγερση των φοιτητών επηρεάστηκε επίσης σημαντικά και από τα νεανικά κινήματα της δεκαετίας του '60, και ειδικά από τα γεγονότα του Μάη του '68.

Τα γεγονότα

ΨΩΜΙ- ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ηταν το κυριο συνθημα τους

Οι φοιτητες εχουν αρχισει την καταληψη του Ε.Μ.Π

Ο κοσμος αρχιζει και μαζευεται στο πολυτεχνειο
Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και άρχισαν διαδηλώσεις εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος. Καθώς οι αρχές παρακολουθούσαν αμέτοχες, οι φοιτητές που αυτοαποκαλούνταν "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι", οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου.

Η πορεία από τη Νομική στο Πολυτεχνείο το μεσημέρι της Τετάρτης 14 Νοέμβρη

Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη. Το, πλέον ιστορικό, μήνυμά τους ήταν "Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για την Δημοκρατία." Εκφωνητές του σταθμού ήταν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.

Ο πομπός

Ενα απο τα κειμενα που εκφωνουσαν
Στις 3πμ της 17ης Νοεμβρίου αποφασίζεται από την μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα μάχης που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρεμίζει την κεντρική πύλη. Όπως φαίνεται και στο ιστορικό φιλμ που τράβηξε παράνομα Ολλανδός δημοσιογράφος, το άρμα μάχης AMX 30 έριξε την σιδερένια πύλη τη στιγμή που επάνω βρίσκονταν ακόμα φοιτητές.

Ο σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση διακόπηκε με την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής. Οι φοιτητές βλέποντας το άρμα μάχης να εισβάλλει, ακολουθούμενο από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, ρίχνουν την πόρτα του Πολυτεχνείου στην οδό Στουρνάρη και αρχίζουν να εξέρχονται μαζικά.

Οι αστυνομικές δυνάμεις επιτίθενται στους φοιτητές, την έξοδο των οποίων αποφασίζουν (σύμφωνα και με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά) να περιφρουρήσουν κάποιοι από τους στρατιώτες που βρίσκονταν στην περιοχή, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις επενέβησαν και εναντίον των αστυνομικών που βιαιπραγούσαν στους φοιτητές. Πολλοί φοιτητές βρίσκουν καταφύγιο σε γειτονικές πολυκατοικίες. Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας ανοίγουν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες της ΚΥΠ καταδιώκουν τους εξεγερσίες.

Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά κατά πολιτών μέχρι και την επόμενη μέρα, με αποτέλεσμα 83 καταγεγραμμένους θανάτους στον χώρο γύρω από το Πολυτεχνείο αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα. Ανάμεσά τους ο 19χρονος Μιχάλης Μυρογιάννης, ο μαθητής λυκείου Διομήδης Κομνηνός και ένα πεντάχρονο αγόρι που εγκλωβίστηκε σε ανταλλαγή πυρών στου Ζωγράφου. Κατά τη δίκη των υπευθύνων της χούντας υπήρξαν μαρτυρίες για τον θάνατο πολλών πολιτών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Τέλος χιλιάδες σύμφωνα με εκτιμήσεις ήταν οι τραυματίες πολίτες.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΝΟΕΜΒΡΗ

Στις 1 κλείνει το εστιατόριο. Στις 2 κλείνουν οι πόρτες του Πολυτεχνείου ενώ εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα λίγος κόσμος απέξω. Γίνονται προμήθειες σε τρόφιμα και άλλα είδη. Στις 3 αρχίζουν οι συνελεύσεις κατά σχολές.

Στη Συνέλευση της Νομικής γίνεται πρόταση για επαφές με την «Επιτροπή για την αποκατάσταση της Δημοκρατικής Νομιμότητας». Η πρόταση απορρίπτεται. Από το πρωί χιλιάδες λαού έχουν συγκεντρωθεί γύρω από το Πολυτεχνείο. Μέσα στο χτίριο γίνεται γενική καθαριότητα.

Στα κάγκελα φωνάζονται συνέχεια τα συνθήματα.

Οι φοιτητες κρεμασμενοι στα καγλελα

Αστυνομικοί κλωτσούν στο κεφάλι πεσμένο διαδηλωτή κατά τη διάρκεια των επεισοδίων.Ντοκουμέντο που παρουσιάστηκε στη δίκη των 17
στις 12 Νοέμβρη

Η επιτροπή Τάξης αναλαμβάνει να καθαρίσει το χτίριο από χαφιέδες που έχουν μπει μέσα. Ομάδες εργατών αναλαβαίνουν κύρια αυτό το καθήκον.

Δίπλα στο Ραδιοφωνικό σταθμό του Πολυτεχνείου λειτουργούν και 4 ερασιτεχνικοί σταθμοί, ο ΡΣΟ, ο ΡΣ Κολλιότσου, ο ΡΣ Φυσικού και ο Πρώτος Βοηθητικός.

Πολλά Γυμνάσια μένουν άδεια ενώ οι μαθητές κατεβαίνουν στον χώρο του Πολυτεχνείου. Ο κόσμος ολοένα πληθαίνει. Στις 10 το πρωί γίνεται η οργανωμένη και με πανώ είσοδος 500 οικοδόμων στο χτίριο. Φωνάζεται με ενθουσιασμό το σύνθημα «ΟΙΚΟΔΟΜΟΙ - ΦΟΙΤΗΤΕΣ». Οι οικοδόμοι κατευθύνονται στην αίθουσα Γκίνη όπου συγκαλείται καινούργια συνέλευση. Μαζί με τους οικοδόμους μπαίνουν και πολλοί μαθητές.

Ο κόσμος ολοένα πληθαίνει

Από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πολυτεχνείου καλείται και πάλι ο λαός σε ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ενώ για τις 3:30 καλούνται οι δημοσιογράφοι για πρες-κόνφερανς από τη Συντονιστική Επιτροπή. Στο μεταξύ καταφθάνουν αγρότες από τα Μέγαρα και κρεμούν στα κάγκελα πανώ με το σύνθημα «ΑΥΤΗ Η ΓΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ».

Στις 3:30 έρχονται 25 δημοσιογράφοι ελληνικών εφημερίδων και ανταποκριτές ξένων πραχτορείων και εντύπων στην αίθουσα του χτιρίου της Σχολής Αρχιτεκτόνων. Στους φωτορεπόρτερς δεν επιτρέπεται να πάρουν φωτογραφίες στη διάρκεια της συνέντευξης αλλά και μετά το τέλος της για να μην πληροφορηθούν οι αρχές τα πρόσωπα που συντονίζουν τον αγώνα. Στη συνέντευξη δεν δόθηκαν απαντήσεις σε ερωτήσετς, αλλά διαβάστηκε μια ανακοίνωση.

Μετά οι δημοσιογράφοι οδηγήθηκαν σε διάφορους χώρους. Προηγούμενα στη συνεδρίαση της εκλεγμένης Συντονιστικής Επιτροπής έχει μπει το θέμα για αποχώρηση από το Πολυτεχνείο και έχει απορριφθεί. Έχει απορριφθεί ακόμα και πρόταση στη διακήρυξη που πρότεινε τη συγκρότηση κυβέρνησης Εθνικής ενότητας απ' όλα τα κόμματα, με ψήφους 7 κατά, 4 υπέρ. Την πρόταση είχαν κάνει μέλη του ΚΚΕ και ΚΚΕεσ.

Ο αγωνας συνεχιζεται....

Μέσα στο Πολυτεχνείο έχουν τοποθετηθεί άτομα με καθρέφτες για να εμποδίσουν το πάρσιμο φωτογραφιών από συνεργεία της ασφάλετας που έχουν εγκατασταθεί στα γύρω χτίρια και στο απέναντι Ξενοδοχείο. Το Δ.Σ. του Συλλόγου αρχιτεκτόνων στέλνει ψήφισμα συμπαράστασης. Μηνύματα συμπαράστασης στέλνουν οι διπλωματούχοι μηχανικοί, οι δικηγόροι της Θήβας, οι έλληνες του εξωτερικού, οι κάτοικοι του Σκαραμαγκά. Ψήφισμα βγάζουν και οι κλεισμένοι στο Πολυτεχνείο, οι κινηματογραφιστές, ηθοποιοί, και οι τεχνικοί της τηλεόρασης.

Το πλήθος έξω από το Πολυτεχνείο πυκνώνει συνέχεια. Το μεσημέρι όλοι οι δρόμοι γύρω από το Πολυτεχνείο, από τη Χαλκοκονδύλη ως τη Μάρνη σε ακτίνα 500 και πλέον μέτρων από το Μετσόβιο, έχουν καταληφθεί από πλήθη κόσμου. Σ' αυτούς τους χώρους μοιράζονται χιλιάδες προκηρύξεις και τρυκ με αντικαθεστωτικά συνθήματα. Ο λαός προσφέρει τσιγάρα, χρήματα, τρόφιμα και λουλούδια.

Διακοπτεται η κυκλοφορια

Ο μεγάλος αριθμός των συγκεντρωμένων αναγκάζει από το πρωί τη διακοπή της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων. Από το πρωί συγκροτούνται διαδηλώσεις. Οι πρώτες απ' αυτές έρχονται αντιμέτωπες με φράγμα αστυνομικών αλλά δεν γίνονται συγκρούσεις. Μέχρι τις 8 το βράδυ ο κόσμος γύρω από το Πολυτεχνείο ξεπερνάει τις 50.000.

Στο πλαι των φοιτητων συμπαραστεκονται πολλοι καλιτεχνες

Στις 4:30 το απόγευμα γίνεται στην αίθουσα που συνεδριάζουν οι εργάτες, η πρώτη μαθητική συνέλευση. Αποφασίζεται το κατέβασμα όλων των Γυμνασίων σε γενική απεργία για την επόμενη μέρα. Πρόταση που γίνεται για να παραμείνει ο αγώνας των μαθητών σε μαθητικά πλαίσια απορρίπτεται. Στις 7 συνεδριάζει η εργατική συνέλευση με πάνω από 600 άτομα. Δημιουργείται προστριβή μεταξύ της επιτροπής των εργατών και της Συντονιστικής επιτροπής των φοιτητών από αιτία τη λογοκρισία που έγινε στη δεύτερη διακήρυξη της εργατικής συνέλευσης από τη συντονιστική επιτροπή των φοιτητών.

Από νωρίς το απόγευμα η κυκλοφορία από τα βόρεια προάστια προς το κέντρο γίνεται με δυσκολία. Από το ύψος των Αμπελοκήπων ήταν σχεδόν αδύνατη.

Παντου ασφαλιτες και αστυνομικοι χτυπωντας στο ψαχνο....
Λεωφορεία, τρόλεϋ, Ι.Χ., είχαν ακινητοποιηθεί από το ΧΙΛΤΟΝ και οι περισσότεροι επιβάτες κατέβαιναν και συνέχιζαν με τα πόδια προς το Σύνταγμα και άλλες κεντρικές περιοχές.

Στις 4:30 το απόγευμα έχουν αρχίσει οι συγκρούσεις. Σπουδαστές της Παντείου συμπλέκονται με την αστυνομία στου Μακρυγιάννη.

Στις 5, διαδηλωτές ξεκινούν από το Πολυτεχνείο, φτάνουν στην Κάνιγγος αλλά επιστρέφουν χωρίς επεισόδια.

Από τις 6, διαδηλωτές έχουν επιχειρήσει πολλές φορές να κάνουν πορεία προς το Σύνταγμα.

Στις 6:30 οι διαδηλωτές ανεβαίνοντας τη Σταδίου φτάνουν στην πλατεία Κλαυθμώνος όπου συγκρούονται με αστυνομικούς που βρίσκονται εκεί. Οι συμπλοκές είναι βίαιες. Τραυματίζονται πολλά άτομα και μαθαίνεται ότι τραυματίστηκαν 14 αστυνομικοί και 9 διαδηλωτές.

Χιλιαδες λαου στο πλαι των φοιτητων....Τωρα δεν ειναι μονοι τους

Οι συγκρούσεις γενικεύονται στα Χαυτεία, στην Πλατεία Ταχυδρομείου, στις παρόδους της Πανεπιστημίου, παντού. 300.000 κόσμου μάχονται σ' όλη την έκταση της Αθήνας. Στις 7, άφθονα δακρυγόνα και καπνογόνα πέφτουν στο κέντρο της Αθήνας. Πολλά άτομα τραυματίζονται. Οι διαδηλωτές μεταφέρουν τους τραυματίες στο Πολυτεχνείο. Ο Ραδιοσταθμός ζητά φάρμακα, ιατρικά εργαλεία, γιατρούς και ασθενοφόρα.

Στις 8, αρχίζει η χρήση των δακρυγόνων μαζικά και αδιάκριτα, με εντολή του διευθυντή της αστυνομίας Αθηνών, Χριστολουκά, που ήταν επικεφαλής των αστυνομικών δυνάμεων. Οι διαδηλωτές που βρίσκονταν εκείνη τη στιγμή στα Χαυτεία, διαλύθηκαν. Ξαναγυρίζουν στην Πατησίων έξω από το Πολυτεχνείο, ενώ πολλοί σκορπίζουν στις παρόδους της Σταδίου και της Πανεπιστημίου, όπου η κυκλοφορία των αυτοκινήτων είχε διακοπεί νωρίτερα.

Αυτοκίνητα με αστυνομικούς ρίχνουν δακρυγόνα και πυροβολισμούς, καταδιώκοντας τους διαδηλωτές μέχρι τον Αγιο Παντελεήμονα Αχαρνών. Οι διαδηλωτές συγκεντρώνονται πάλι στην πλατεία Βάθης και στην πλατεία Εξαρχείων απ' όπου όμως αναγκάζονται να φύγουν γιατί η αστυνομία συνέχιζε να ρίχνει δακρυγόνα.

Ο σταθμός Α' Βοηθειών είναι γεμάτος από τραυματίες. Οι διαδηλωτές, που ανάμεσα τους είναι πολλοί μικροί μαθητές, εργάτες και οικοδόμοι ανάβουν φωτιές σε πολλούς δρόμους. Στις 8:30 μπαίνει στη συνέλευση των εργατών ένας οικοδόμος τραυματισμένος και ανακοινώνει ότι άρχισαν οι συγκρούσεις με τη φράση: «Έξω σκοτώνουν τ' αδέλφια μας». Υπάρχουν ήδη 2 νεκροί. Ψηφίζεται η τρίτη διακήρυξη της συνέλευσης των εργατών του Πολυτεχνείου.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΝΕΚΡΟΣ

Φτιάχνονται ομάδες που στέλνονται στα σημεία των συγκρούσεων. Αλλες ομάδες θα έχουν σαν καθήκον να προπαγανδίσουν την Γενική Απεργία στους χώρους δουλειάς την επομένη.

Στις 9, οι διαδηλωτές στήνουν οδοφράγματα σε διάφορα σημεία κοντά στο Πολυτεχνείο. χρησιμοποιούν αυτοκίνητα, τρόλλεϋ, λεωφορεία, διάφορα αντικείμενα. Διαδηλωτές επιτίθενται στη Νομαρχία Αττικής στην Αιόλου 10 και την καταλαμβάνουν. Αλλοι διαδηλωτές πολιορκούν τα υπουργεία Παιδείας, Γεωργίας, Δικαιοσύνης, Κοινωνικών Υπηρεσιών και Δημοσίων Έργων.

Τα θέατρα και οι περισσότεροι κινηματογράφοι κάνουν από τα πράματα απεργία.

Στις 9:05, από τη γωνία Πατησίων και Πανεπιστημίου μπροστά από το κατάστημα Μαρινόπουλου, θωρακισμένο όχημα της αστυνομίας ρίχνει δακρυγόνα και κατευθύνεται αργά προς το Πολυτεχνείο.

Στις 9:10, πάνω από 1.500 διαδηλωτές εργάτες προχωρούν στην Πειραιώς με τα συνθήματα: «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ», «ΚΑΤΩ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ», «ΛΑΕ, ΛΑΕ Ή ΤΩΡΑ Ή ΠΟΤΕ». Επιτίθενται στο υποκατάστημα της Εμπορικής Τράπεζας στη διασταύρωση Πειραιώς και Θερμοπυλών σπάζοντας τα τζάμια και συγκρούονται με την αστυνομία.

Στις 9:15, 2.000 διαδηλωτές φωνάζοντας τα συνθήματα «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ», «ΚΑΤΩ ΟΙ ΦΑΣΙΣΤΕΣ», «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΛΑΕ», φτιάχνουν οδοφράγματα σ' όλο το μήκος της Πατησίων στο ύψος της πλατείας Αμερικής. Κόβεται η κυκλοφορία.

Επεισόδια γίνονται και στην πλατεία Λαυρίου όταν αστυνομικοί επιτίθενται για να διαλύσουν πλήθος διαδηλωτών. Οι διαδηλωτές είχαν στήσει προηγούμενα άλλα οδοφράγματα από διαφημιστικά πλαίσια και οικοδομικά υλικά στη διασταύρωση Πατησίων και Καποδιστρίου.

Τελικά μετά από επιθέσεις των αστυνομικών εγκαταλείπουν το οδόφραγμα αφού προηγούμενα του βάζουν φωτιά και υποχωρούν στο οδόφραγμα της οδού Σολωμού.

Στις 9:30, η Σταδίου και η Πανεπιστημίου αδειάζουν αφού προηγούμενα έχουν γίνει έντονες συγκρούσεις ανάμεσα σε αστυνομικούς και διαδηλωτές. Οι αστυνομικοί είχαν απωθηθεί στο ύψος της οδού Αμερικής αλλά με τη χρήση δακρυγόνων και πυροβόλων όπλων ανάγκασαν τους διαδηλωτές σε υποχώρηση. Στο κατάστρωμα του δρόμου αφήνονται τραυματισμένοι και νεκροί διαδηλωτές και στα πεζοδρόμια παπούτσια και πανωφόρια.

Την ίδια ώρα περίπου στα Χαυτεία επιτίθεται ισχυρή αστυνομική δύναμη για να διαλύσει διαδηλωτές. Ρίχνονται πυροβολισμοί από τους αστυνομικούς. Οι διαδηλωτές υποχωρούν και πέφτουν στις βιτρίνες του ζαχαροπλαστείου «Μανχάταν» και του καταστήματος νεωτερισμών «Μιράζ». Ύστερα από λίγο στο χώρο της επίθεσης των αστυνομικών υπάρχουν αίματα.

Στο μεταξύ ανάβονται φωτιές στη Πατησίων, έξω από το ΜΙΝΙΟΝ. Οι αστυνομικοί επιτίθενται και εκεί ρίχνοντας παράλληλα δακρυγόνα. Από το ύψος της οδού Πεσματζόγλου μέχρι την Ομόνοια η ατμόσφαιρα είναι γεμάτη αέρια από τις δακρυγόνες βόμβες.

Με απόφαση της αστυνομίας απαγορεύεται η κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης μέχρι νεωτέρας διαταγής. Το τεράστιο οδόφραγμα που έχει στηθεί στη Σολωμού και Πατησίων δυσκολεύει την προέλαση των αστυνομικών. Οι διαδηλωτές αντιμετωπίζουν τους αστυνομικούς με πέτρες και τούβλα. Οδοφράγματα στήνονται και μέσα στη Σολωμού.

Οι διαδηλωτές μέσα σε βροχή από δακρυγόνα τραγουδούν το «Πότε θα κάνει ξαστεριά» και φωνάζουν το σύνθημα «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ».

Εξάλλου στη γωνία Γ' Σεπτεμβρίου και Στουρνάρα ακινητοποιούνται δύο λεωφορεία και χρησιμοποιούνται σαν οδοφράγματα. Το πλήθος φωνάζει συνέχεια το σύνθημα «ΛΑΕ ΛΑΕ Ή ΤΩΡΑ Ή ΠΟΤΕ» και «ΑΠΟΨΕ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΞΑΣΤΕΡΙΑ». Στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας από τις 9.30 μέχρι τις 10 υπάρχει μεγάλο πλήθος διαδηλωτών κυρίως προς το πεδίο του Αρεως.

Η αστυνομία χρησιμοποιεί δακρυγόνα. Το πλήθος υποχωρεί, αλλά μετά ξεκολώντας τα στέγαστρα από τις στάσεις των λεωφορείων στήνει οδοφράγματα. Ακόμα χρησιμοποιούνται λεωφορεία και τρόλλεϋ που τοποθετούνται κάθετα στο δρόμο.

Στο ύψος της οδού Χέϋδεν ανάβουν δύο μεγάλες φωτιές. Σ' ολόκληρη τη πλατεία, στην αρχή της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και Μαυροματαίων οι διαδηλωτές ακινητοποίησαν και τοποθέτησαν κάθετα λεωφορεία της γραμμής Σουνίου.

Στη συμβολή Αλεξάνδρας και Σπύρου Τρικούπη οι διαδηλωτές στήνουν οδοφράγματα επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, με ξύλα, σύρματα, σίδερα και άλλα υλικό που παίρνουν από κοντινή οικοδομή.

Έξω από την Αυστριακή πρεσβεία οι διαδηλωτές κατέλαβαν και ακινητοποίησαν και στη συνέχεια έβαλαν κάθετα στα δύο ρεύματα της Λεωφόρου τα υπ. αριθμόν 104753 και 209825 λεωφορεία.

Επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας από τη Σπύρου Τρικούπη μέχρι την Αυτοκρατόρων Αγγέλων οι διαδηλωτές φτιάχνουν οδοφράγματα με τέσσερα λεωφορεία που 'χουν τους αριθμούς 119826, 98360, 184767 και 25727.

Ακόμα μετατρέπουν σε οδοφράγματα 30 συνολικά λεωφορεία και τρόλλεϋ αφού προηγούμενα τους ξεφουσκώνουν τα λάστιχα.

Στις 10 πέφτουν πυροβολισμοί στην περιοχή του Πολυτεχνείου, τα δακρυγόνα και τα καπνογόνα πέφτουν ασταμάτητα. Οι νεκροί και οι τραυματίες πληθαίνουν. Όσοι μεταφέρονται στα νοσοκομεία και στο Α' Βοηθειών βασανίζονται και δολοφονούνται από αστυνομικούς που βρίσκονται εκεί. Μεγάλος όγκος διαδηλωτών περιβάλλει το Πολυτεχνείο. Οι διαδηλωτές εξακολουθούν να φωνάζουν τα συνθήματα: «ΛΑΕ ΤΩΡΑ ΜΠΟΡΕΙΣ». «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ», «ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ».

Στις 10:15 τεθωρακισμένα της αστυνομίας με ορμητήριο το χώρο έξω από το Πολυτεχνείο, επιτίθενται πάλι στην πλατεία της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ρίχνοντας δακρυγόνα στους διαδηλωτές, που στο μεταξύ είχαν ανασυντάξει τις δυνάμεις τους και έτρεχαν προς το Πολυτεχνείο. Από το σταθμό του Πολυτεχνείου ανακοινώνεται η πληροφορία ότι διαδηλωτές κατέλαβαν τη νομαρχία του Αιγάλεω.

Εξαγριωμένοι διαδηλωτές από το φόνο ενός νεολαίου, επιτίθενται κατά κύματα στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης στον δρόμο Γ' Σεπτεμβρίου. Οι επιθέσεις συνεχίζονται μέχρι τις 11 όπου στην 3η κατά σειρά έφοδο οι διαδηλωτές φτάνουν στις εσωτερικές σκάλες του χτίριου. Πυροβολούμενοι όμως από τους πάνω ορόφους αποχωρούν αφήνοντας πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Στις διάφορες συγκρούσεις οι διαδηλωτές αρχίζουν να χρησιμοποιούν σποραδικό βόμβες «Μολότωφ».

Στις 10:25 σ' όλο το μήκος της Στουρνάρα οι διαδηλωτές άναβαν φωτιές. Το πλήθος ήταν συγκεντρωμένο μπροστά στην πτέρυγα του Πολυτεχνείου προς τη Στουρνάρα ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο και φωνάζοντας τα συνθήματα: «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ», «ΑΠΕΡΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ», «ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ», «ΛΑΕ ΤΩΡΑ ΜΠΟΡΕΙΣ».

Στις 10:30 ρίχνονται δακρυγόνα από την αστυνομία μέσα στο Πολυτεχνείο. Νοσοκομειακά αυτοκίνητα γεμάτα αστυνομικούς περνούν τα οδοφράγματα και ρίχνουν δακρυγόνα στο Πολυτεχνείο και στους γύρω χώρους. Ο Ραδιοσταθμός εξακολουθεί να μεταδίδει κανονικά. Αστυνομικοί με αυτόματα όπλα προχωρούν προς το Πολυτεχνείο. Ρίχνονται πυροβολισμοί. Το Πολυτεχνείο δέχεται συνέχεια τραυματίες και νεκρούς. Ασθενοφόρα του Ερυθρού Σταυρού μπαίνουν στο χώρο του Πολυτεχνείου και παίρνουν τραυματίες. Μέσα στο χτίριο λειτουργεί νοσοκομείο.

Στις 11 οι πυροβολισμοί γενικεύονται. Οι διαδηλωτές ενισχύουν τα οδοφράγματα. Ο Ραδιοσταθμός καλεί το λαό σε συμπαράσταση. Οι φοιτητές μέσα στο χώρο του Πολυτεχνείου ζητούν να φροντίσει ο υπουργός Προνοίας για την περίθαλψη των τραυματιών. Η αστυνομία συστήνει στον υπουργό να μην πάει γιατί η κατάσταση είναι έκρυθμη.

Στις 11:30 οι διαδηλωτές ελέγχουν όλη τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας από τη Χ. Τρικούπη ως τους δρόμους Πειραιώς και Αριστοτέλους. Οι διαδηλωτές φτιάχνουν οδοφράγματα με αυτοκίνητα και ελέγχουν έτσι όλη τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Αργά τη νύχτα η αστυνομτκή δύναμη που βρίσκεται στην Ηπείρου, στο ύψος της Πατησίων, περικυκλώνεται από τους διαδηλωτές.

Οι πυροβολισμοί γύρω από το Πολυτεχνείο συνεχίζονται. Με ιδιωτικά αυτοκίνητα μεταφέρονται τραυματίες και φαρμακευτικό υλικό. Οι φοιτητές φωνάζουν το σύνθημα «όχι άλλο αίμα». Οι διαδηλωτές ανασυντάσσονται στο λόφο του Στρέφη και ετοιμάζονται για επίθεση κατά της αστυνομίας. Στην πλατεία Καραϊσκάκη στο Μεταξουργείο οι διαδηλωτές έχουν στήσει οδοφράγματα. Γίνεται γνωστό ότι έχουν συλληφθεί πολλά άτομα ενώ υπάρχουν πληροφορίες για πολλούς τραυματίες από τις συγκρούσεις.

Από την αστυνομία ανακοινώνεται ότι γύρω στα μεσάνυχτα οι διαδηλωτές επιχείρησαν να κόψουν στα χτίρια των Υπουργείων Δικαιοσύνης, Δημοσίας Τάξεως και Κοινωνικών Υπηρεσιών.

Αυτοκίνητα καίγονται στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, οι αστυνομικοί κάνουν επίθεση στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας με δακρυγόνα και πυροβολισμούς αλλά απωθούνται από πλήθος διαδηλωτών.

Στη συνέχετα στις 12 τα μεσάνυχτα, ξεκινά από τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας διαδήλωση 15-20.000 ατόμων. Γίνονται βίαιες συγκρούσεις με τους αστυνομικούς, που υποχωρούν αφήνοντας στο χώρο των συγκρούσεων καπέλα και γκλομπς. Οι διαδηλωτές ελέγχουν απόλυτα την κατάσταση στην περιοχή αυτή.

ΣΑΒΒΑΤΟ 17 ΝΟΕΜΒΡΗ

00:05 Από τους στρατώνες στο Γουδί και του Διόνυσου ξεκινούν οι πρώτες φάλλαγγες αρμάτων με κατεύθυνση τον χώρο των συγκρούσεων.

00:20 Τα πρώτα τανκς κάνουν την εμφάνισή τους στον κόμβο των Αμπελοκήπων.

Την ίδια σττγμή ολόκληρη περιοχή ακτίνας 3 χιλιομέτρων, με κέντρο το Πολυτεχνείο, βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο των διαδηλωτών, που δίνουν σκληρές μάχες με ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, που προσπαθούν να ελέγξουν την περιοχή. Τα τανκς κινούνται άλλα προς τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και την Πανεπιστημίου.

Τα τανκς που κινούνται από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας εγκλωβίζονται στην περιοχή της «Σόνιας», που έχει αποκλειστεί από αυτοκίνητα που έχουν τοποθετηθεί κάθετα στο δρόμο. Αποκλεισμένη με αυτοκίνητα, οικοδομικά υλικά και τρόλλεϋ ήταν και ολόκληρη η περιοχή μεταξύ των οδών Πειραιώς, Καποδιστρίου, Ηπείρου, Μάρνη, πλατεία Βάθης, Στουρνάρα, Χαλκοκονδύλη και Πατησίων, μπροστά στο Πολυτεχνείο, όπου είχαν τοποθετηθεί κάθετα λεωφορεία και τρόλεϋ. Για να μπορέσουν να κινηθούν τα τανκς και να φτάσουν στο Πολυτεχνείο, χρειάστηκε να μετακινήσουν τα αχρηστευμένα λεωφορεία και τα τρόλεϋ γερανοφόρα οχήματα της αστυνομίας.

ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ...

00:55 Τα τανκς περνούν την οδό Πανεπιστημίου, στρίβουν στα Χαυτεία και μπαίνουν στην Πατησίων. Προηγούμενα στα Χαυτεία διαδηλωτές πυροβολούν με κυνηγετικό όπλο υπαστυνόμο που μεταφέρεται σε κοντινό κατάστημα. Συγκρούσεις γίνονται στην Πειραιώς και στην πλατεία Βάθης όπου οι διαδηλωτές καίνε αυτοκίνητα.

1:00 Τεθωρακισμένα, στρατιώτες και αστυνομικοί κάνουν κυκλωτικές κινήσεις γύρω από το Πολυτεχνείο. Στην αστυνομική διεύθυνση Αθηνών φτάνει ο προϊστάμενος της εισαγγελίας Αθηνών Φαφούτης. Νωρίτερα έχει πάει εκεί ο αρχηγός της ΥΠΕΑ στρατηγός Θωμόπουλος και συνταγματάρχης των ΛΟΚ με πολιτικά.

1:05 Με την εμφάνιση των αρμάτων οι διαδηλωτές υποχωρούν κάτω από την πίεση των αστυνομικών που πυροβολούν συνέχεια. Αρκετοί βρίσκουν καταφύγιο σε πόρτες πολυκατοικιών που έχουν αφεθεί επίτηδες ανοιχτές.

1:17 Από το ύψος της Λεωφόρο Αλεξάνδρας και της Πατησίων, τανκς με αναμμένους τους προβολείς κινούνται προς το Πολυτεχνείο. Από τα μεγάφωνα μεταδίδεται όσοι θέλουν ν' αποχωρήσουν μπορούν να φύγουν γιατί οι πόρτες θα κλείσουν οριστικά. Κανείς δεν αποχωρεί. Τα τανκς εμποδίζονται από τα οδοφράγματα της Πατησίων.

1:20 Τα τανκς από την Πατησίων κάνουν ελιγμούς ανεβαίνοντας τη Σολωμού και κατεβαίνοντας από τη Στουρνάρα. 1:21 Οι αστυνομικοί ρίχνουν δακρυγόνα και πυροβολισμούς. Οι διαδηλωτές έξω από το Πολυτεχνείο παραμένουν ακόμα. Ελεύθεροι σκοπευτές καταλαμβάνουν θέσεις στα γύρω από το Πολυτεχνείο χτίρια.

1:29 Τέσσερα άρματα μάχης και δύο περιπολικά της αστυνομίας έρχονται στη διασταύρωση Πατησίων και Αβέρωφ. Ρίχνονται δακρυγόνα και ασφυξιογόνα. Τα μεγάφωνα του Πολυτεχνείου μεταδίδουν ότι οι στρατιώτες δεν θα κτυπήσουν. Αστυνομικοί με τεράστια γκλομπς στέκονται στη γωνία Πατησίων και Αβέρωφ. Ο χώρος έχει γεμίσει από αέρια. Τα μεγάφωνα απευθύνονται στους στρατιώτες: «Δεν μπορείτε να χτυπήσετε τ' αδέρφια σας».

1:32 Από την Αβέρωφ τα άρματα με αναμμένους τους προβολείς ξεκινούν για το Πολυτεχνείο αλλά αμέσως μετά σταματούν. Οι κλεισμένοι στο χτίριο ενισχύουν την άμυνα της κεντρικής πύλης με μία Μερσεντές. Παράλληλα χτυπούν τα κάγκελα ρυθμικά με διάφορα ξύλα. Στους γύρω δρόμους οι συγκρούσεις συνεχίζονται με ένταση. Τέσσερα άρματα μάχης κι ένα μεταγωγικό με στρατιώτες βρίσκονται στη γωνία Πατησίων - Αβέρωφ. Τανκς και θωρακισμένα περνούν μπροστά από το Πολυτεχνείο χωρίς να σταματήσουν.

1:35 Από τους στρατιώτες των αρμάτων ρίχνονται συνέχεια πυροβολισμοί. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου εξακολουθεί να μεταδίδει προς τους στρατιώτες: «Είμαστε άοπλοι, θα σας υποδεχτούμε με χειροκροτήματα». Τα άρματα έχουν σταματήσει στις δύο γωνίες Πατησίων - Αβέρωφ και Πατησίων - Στουρνάρα. Στη γωνία Πατησίων και Στουρνάρα 200 αστυνομικοί με ρόπαλα και κράνη περιμένουν.

1:50 Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου διακόπτει προσωρινά. Υπάρχουν πληροφορίες ότι οι κλεισμένοι έχουν ετοιμάσει ισχυρά κοκτέιλ Μολότωφ γτα την αντιμετώπτση των αρμάτων. Αστυνομικοί επιχειρούν να μπουν από την Μπουμπουλίνας. Τα μεγάφωνα μεταδίδουν: «Παιδιά να μην πετάξετε τίποτα εναντίον τους. Να τους υποδεχθείτε με τη φράση "Αδέλφια μας φαντάροι".»

1:59 Ο σταθμός ξαναρχίζει να λειτουργεί. Τα άρματα Μ 48 και Μ 113 στρέφουν τα κανόνια τους κατά των κλεισμένων στο Πολυτεχνείο ενώ με τους προβολείς φωτίζουν τα παράθυρα του χτίριου. Τρία άρματα προχωρούν από την Αβέρωφ και σταματούν στην πόρτα του Πολυτεχνείου επί της Πατησίων. Οι στρατιώτες γεμίζουν τα πολυβόλα. Οι κλεισμένοι στο χτίριο φωνάζουν: «ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΑΣ ΦΑΝΤΑΡΟΙ, Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ».

2:04 Ο σταθμός του Πολυτεχνείου μεταδίδει ότι 1.500 διαδηλωτές έρχονται από την οδό Ιθάκης, αψηφώντας τα τανκς.

2:07 Ο χώρος απέναντι από την κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου γεμίζει από αστυνομικούς. Ο σταθμός εξακολουθεί να μεταδίδει συνθήματα. Στα κάγκελα φωνάζονται συνθήματα συναδέλφωσης με τους στρατιώτες.

2:13 Κάποια προσπάθεια συννενόησης ανάμεσα στους επικεφαλής των αρμάτων και των κλεισμένων στο χτίριο αρχίζει να φαίνεται. Στα κάγκελα κρεμιέται ένα πανώ με το σύνθημα «ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΕΙΣΤΕ ΑΛΕΛΦΙΑ ΜΑΣ».

Πίσω από το περίπτερο της Στουρνάρα και Πατησίων ανακαλύπτονται δύο διαδηλωτές και πυροβολούνται από τον αρχηγό πληρώματος ενός άρματος. Την ίδια στιγμή γίνονται σκληρές συγκρούσεις στη διασταύρωση Ηπείρου και Πατησίων. Οι αστυνομικοί δέχονται επιθέσεις διαδηλωτών και βρίσκονται σε τραγική κατάσταση. Ενισχύσεις αστυνομικών καταφθάνουν για να διασώσουν την κατάσταση.

Ισχυρές δυνάμεις διαδηλωτών συγκρούονται δυναμτκά με αστυνομικούς στην περιοχή Μουστοξύδη και Λεωφόρου Αλεξάνδρας καθώς και στην Πατησίων και Ιθάκης όπου οι διαδηλωτές έχοντας ισχυρά οδοφράγματα φαίνονται αποφασισμένοι να προχωρήσουν μέχρι το Πολυτεχνείο.

2:30 Εξω από το Πολυτεχνείο πέφτουν πυροβολισμοί. Στρατιώτες κινούνται έξω από το Πολυτεχνείο με οπλοπολυβόλα. Πεζοναύτες πιάνουν θέσεις έξω από το χτίριο.

2:45 Οι κλεισμένοι στο Πολυτεχνείο εξακολουθούν σκαρφαλωμένοι στα κάγκελα να φωνάζουν διάφορα συνθήματα. Στο ύψος του χτιρίου του ΟΤΕ εξακολουθεί να καίει μια τεράστια φωτιά. Τέσσερα άρματα κινούνται από το ύψος της Λεωφόρου Αλεξάνδρας προς το Πολυτεχνείο. Κοντά στη Μάρνης, στα οδοφράγματα έχουν συνταχθεί δύο λόχοι στρατιωτών και δεκάδες αστυνομικοί.

2:47 Όλες οι δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας έχουν συνταχθεί σε θέση μάχης έξω από το Πολυτεχνείο. Αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις με τους κλεισμένους μέσα στο χτίριο. Προηγούμενα στρατιώτης που είχε χαιρετίσει τους κλεισμένους μέσα στο χτίριο πυροβολείται από τον επικεφαλής.

2:50 Στρατιώτες προχωρούν προς τα κάγκελα πάνοπλοι. Οι κλεισμένοι στο χτίριο παραμένουν ψύχραιμοι. Συνθήματα εξακολουθούν να φωνάζονται. Ακούγονται πυροβολισμοί από τη μεριά του χτίρτου του ΟΤΕ.

Στην είσοδο του Πολυτεχνείου ένας αστυνομικός με κράνος μιλά προς τους κλεισμένους στο χτίριο. Καταφθάνουν δύο λεωφορεία με αστυνομικούς. Πάνω από 250 στρατιώτες βρίσκονται παραταγμένοι μπρος στο Πολυτεχνείο. Από μακριά εξακολουθούν να ακούγονται πυκνοί πυροβολισμοί. Ενώ ο αστυνόμος με το κράνος απευθύνεται με τηλεβόα προς τους κλεισμένους στο χτίριο, οι στρατιώτες υποχωρούν στο απέναντι πεζοδρόμιο.

2:57 Ακούγονται δύο δυνατοί πυροβολισμοί. Στην είσοδο του Πολυτεχνείου παρατάσσονται και άλλα τανκς. Ο ραδιοσταθμός του Πολυτεχνείου έχει διακόψει τη μετάδοση του. Μπροστά στην πύλη του Πολυτεχνείου βρίσκονται ο αστυνόμος με το κράνος και τον τηλεβόα, ένας πολίτης, ένας συνταγματάρχης και μερικοί στρατιώτες. Ακόμα βρίσκεται και αντιπροσωπεία των κλεισμένων στο χτίριο.

2:59 Τρία τανκς εφορμούν προς το Πολυτεχνείο. Ενώ οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, ένα ΑΜΧ 30 που βρίσκεται απέναντι από την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου οπισθοχωρεί λίγο και μετά πέφτει με ορμή πάνω της. Η πύλη γκρεμίζεται και πολλά κορμιά πλακώνονται. Το άρμα προχωρεί συντρίβοντας το οδόφραγμα που βρίσκεται από πίσω από την πύλη και που αποτελείται κύρια από αυτοκίνητα. Μετά την είσοδο του τανκ αστυνομικοί και άνδρες των ΛΟΚ μπαίνουν στο Πολυτεχνείο ενώ όσοι βρίσκονταν στην πύλη και δεν χτυπήθηκαν υποχωρούν στο εσωτερικό.

ΤΑ ΤΑΝΚ παρατεταγμενα μπροστα απο την πυλη του Ε.Μ.Π

Σε αποσταση αναπνοης απο τους φοιτητες

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΑΓΩΝΑ....ΚΙ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ...

3:03 Ακούγονται ριπές πυροβόλων όπλων. Ηχούν οι σειρήνες των αρμάτων. Μέσα στο προαύλιο γίνονται συγκρούσεις ανάμεσα σε αστυνομικούς και αυτούς που βρίσκονται μέσα. Πυροβολισμοί ρίχνονται προς όλες τις κατευθύνσεις. Όσοι προσπαθούν βγαίνοντας από την κεντρική πύλη να κατευθυνθούν προς τη Στουρνάρα πυροβολούνται. Πολλοί πέφτουν.

Στην είσοδο της Στουρνάρα γίνονται άγριες συμπλοκές μεταξύ των αστυνομικών και εξερχόμενων. Οι αστυνομικοί πυροβολούν ασταμάτητα. Πολλοί πέφτουν βαριά τραυματισμένοι ή νεκροί. Όσοι διαφεύγουν συγκροτούν διαδηλώσεις στους γύρω δρόμους. Μέσα στο χτίριο οι συγκρούσεις γενικεύονται. Η κύρια μάχη γίνεται ανάμεσα στους αστυνομικούς και τους εξεγερμένους ενώ οι άνδρες των ΛΟΚ βοηθούν τους αστυνομικούς κύρια στο άδειασμα του χτίριου.

Οι εξεγερμένοι συντασονται σε φάλλαγγες με τα χέρια ψηλά και με τη συνοδεία ΛΟΚ βγαίνουν έξω. Στην Κεντρική Πύλη υπάρχει πλήθος αστυνομικών που χτυπά, συλλαμβάνει ή πυροβολεί τους εξερχόμενους. Στη συνέχεια δημιουργείται φάλαγγα των εξερχόμενων που κυκλωμένοι από αστυνομικούς και στρατιώτες χτυπιούνται αλύπητα. Στη γωνία Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα βρίσκονται τραμπούκοι με τεράστια ξύλα που χτυπούν όσους σπάνε τον κλοιό. Από την πλευρά του Μουσείου ακούγονται συνέχεια πυροβολισμοί.

Όσοι σπάνε τον κλοιό προς εκείνη την πλευρά επιστρέφουν πίσω μπρος στον κίνδυνο να δολοφονηθούν από τους οχυρωμένους ακροβολιστές. Από τις ταράτσες των γύρω χτιρίων, ελεύθεροι σκοπευτές ρίχνουν σε οποιαδήποτε ομαδική κίνηση που υπάρχει. Όσοι διαφεύγουν τη σύλληψη ή τον τραυματισμό, συγκροτούν διαδηλώσεις και κατευθύνονται προς την πλατεία Βικτωρίας και τα Πατήσια.
Μέσα στο χτίριο οι νεκροί, οι τραυματίες και όσοι συλλαμβάνονται πληθαίνουν καθώς οι συγκρούσεις συνεχίζονται από χτίριο σε χτίριο. Μέσα στο πρόχειρο νοσοκομείο πολλοί τραυματισμένοι δολοφονούνται από αστυνομικούς που καταφθάνουν εκεί. Σκληρές συγκρούσεις γίνονται στο χτίριο Γκίνη και στην αίθουσα που είχε προετοιμασθεί για να γίνει η «συναυλία θριάμβου», στις 17/11.

Πολλοί που διαφεύγουν από τον κλοιό βρίσκουν καταφύγιο στις γύρω πολυκατοικίες που έχουν αφεθεί ανοιχτές από τον κόσμο.

3:35 Το Πολυτεχνείο έχει αδειάσει. Ασθενοφόρα αρχίζουν να κουβαλούν από το χτίριο τραυματίες και νεκρούς. Οι πυροβολισμοί και οι συγκρούσεις συνεχίζονται στους γύρω από το Πολυτεχνείο δρόμους.

4:30 Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Κολιάτσου σταματά να μεταδίδει. Συνεχίζονται σποραδικές συγκρούσεις σε διάφορα σημεία της Αθήνας, κυρίως στην Πατησίων και τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Πυροβολισμοί εξακολουθούν να ρίχνονται παντού. Συνεργεία του στρατού και της αστυνομίας καθαρίζουν τους δρόμους.

Ο διευθυντής της αστυνομίας Χριστολουκάς πηγαίνει στο Πολιτικό Γραφείο και ενημερώνει τον πρωθυπουργό της χούντας Μαρκεζίνη, για την εξέλιξη της κατάστασης και τα μέτρα που πάρθηκαν από τις αστυνομικές δυνάμεις.

5:00 Τα τανκς αποχωρούν από το χώρο του Πολυτεχνείου. Κατευθύνονται προς το Πεδίο του Αρεως. Είκοσι άρματα μαζί με «Τζαίημς» γεμάτα στρατιώτες κατεβαίνουν τη Λεωφόρο Κηφισίας με κατεύθυνση το κέντρο της Αθήνας. Τανκς και στρατός περικυκλώνουν το χτίριο της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης που έχει καταληφθεί από 3.000 άτομα. Αρχίζουν διαπραγματεύσεις γιά την αποχώρηση.

5:30 Ο Ραδιοσταθμός των κλεισμένων στο χτίριο της Πολυτεχνικής Θεσσαλονίκης σταματά αφού προηγουμένων εζήτησε να μη χρησιμοποιηθούν όπλα από τους στρατιώτες.

6:00 Εκκενώνεται η Πολυτεχνική Θεσσαλονίκης ενώ στους εξερχόμενους γίνονται συλλήψεις, ξυλοδαρμοί και έλεγχος στοιχείων. Συλλαμβάνεται ο δημοσιογράφος Δημ. Καϊστής που είχε μπει προηγούμενα στο χτίριο.

ΤΟ ΘΛΙΒΕΡΟ ΠΡΩΙΝΟ ΤΗΣ 17ης ΝΟΕΜΒΡΗ 1973

Στην Αθήνα, οι κλεισμένοι σε διάφορα σπίτια και πολυκατοικίες διαδηλωτές ξαναβγαίνουν στους δρόμους. Το Πολυτεχνείο είναι κυκλωμένο από ισχυρές δυνάμεις οπλισμένων αστυνομικών.

Η Αθήνα μοιάζει με βομβαρδισμένη πόλη. Στα Χαυτεία, Ομόνοια, Πανεπιστημίου, Κλαυθμώνος και σε δεκάδες δρόμους υπάρχουν ίχνη από οδοφράγματα, φωτιές, κατεστραμμένα αντικείμενα και αίματα. Όλα τα δημόσια χτίρια είναι κυκλωμένα από ισχυρές δυνάμεις αστυνομικών.

ΞΕΠΛΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΙΜΑ...

7:00 Ο κόσμος διώχνεται από τα πεζοδρόμια απέναντι από το Πολυτεχνείο. Κυκλοφορούν οι εφημερίδες και ο κόσμος διαβάζει τις ειδήσεις.

7:30 Αρχίζουν διαδηλώσεις στους δρόμους. Οικοδόμοι βγαίνουν από τα καφενεία της Ομόνοιας και της Κοτζιά συγκροτούν μαχητικές διαδηλώσεις και συγκρούονται με τους αστυνομικούς που υποχωρούν.

8:00 Οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις συνεχίζονται. Ρίχνονται δακρυγόνα και πυροβολισμοί κατά των διαδηλωτών.

9:00 Οι συγκρούσεις συνεχίζονται με ένταση. Νέοι νεκροί και τραυματίες. Πλήθος μαθητών και φοιτητών μαζί με τους οικοδόμους συγκροτούν διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας. Ομάδες οικοδόμων στήνουν οδοφράγματα και χτυπούν αιφνιδιαστικά συγκεντρώσεις αστυνομικών.

Κοντά στο χτίριο του ΟΤΕ στήνεται τεράστιο οδόφραγμα από διαδηλωτές εργάτες. Συγκεντρώνεται δύναμη περίπου 4.000 διαδηλωτών που επιχειρούν να καταλάβουν το χτίριο του ΟΤΕ. Γίνονται σκληρές συγκρούσεις με αστυνομικούς και τανκς και οι διαδηλωτές υποχωρούν.

συνεχιζετε....

Διαδηλωτές επιχειρούν να καταλάβουν το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών στην οδό Αριστοτέλους. Γίνονται συγκρούσεις με δυνάμεις αστυνομικών και τανκς που καταφθάνουν και οι διαδηλωτές υποχωρούν. Οδοφράγματα στήνονται στον κινηματογράφο «Παναθήναια» επί της Μαυρομιχάλη και λεωφόρου Αλεξάνδρας, στην Πατησίων, Αγγελοπούλου, Αχαρνών, Φαβιέρου.

Στην οδό Βούρβαχη στου ΦΙΞ διαδηλωτές ρίχνουν γλάστρες σε περιπολικά της αστυνομίας. Ο διευθυντής της αστυνομίας διατάζει να φύγουν οι γλάστρες από τα μπαλκόνια. Στα Χαυτεία, Ομόνοια, Σύνταγμα συνεχίζονται διαδηλώσεις και συγκρούσεις με αστυνομικούς. Μετά από επέμβαση των τανκς και πυκνούς πυροβολισμούς κατά των διαδηλωτών, διαλύονται.

11:00 Κηρύσσεται στρατιωτικός Νόμος. Ομάδες διαδηλωτών συνεχίζουν να συγκρούονται με τανκς και αστυνομικούς από γωνία σε γωνία. Ρίχνοναι πέτρες και τούβλα εναντίον των τανκς. Πυκνοί πυροβολισμοί εξακολουθούν να ρίχνονται στο κέντρο της Αθήνας.

Στο Σύνταγμα γίνεται μεγάλη διαδήλωση μαθητών και μαθητριών που βρίσκεται αντιμέτωπη με τα τανκς. Οι δρόμοι της Αθήνας γεμίζουν από τανκς και πυκνές ομάδες στρατιωτών και αστυνομικών. Γίνονται μπλόκα στους δρόμους και χιλιάδες συλλήψεις. Οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις συνεχίζονται μέχρι το βράδυ.

ΚΥΡΙΑΚΗ 18 ΝΟΕΜΒΡΗ

Συνεχίζονται οι συγκρούσεις διαδηλωτών και αστυνομίας στο κέντρο της Αθήνας.

Διαδηλωτης χτυπημενος στο κεφαλι απο γκλοπ

ΔΕΥΤΕΡΑ 19 ΝΟΕΜΒΡΗ

Η σύγκλητος του Πολυτεχνείου ανακοινώνει:

«Εκ των συλλεγέντων μέχρι τούδε στοιχείων η Σύγκλητος διεπίστωσε ότι: α) μεγάλη πλειονότης των συγκεντρωθέντων εντός του ιδρύματος απετελείτο από πρόσωπα διαφόρων κατηγοριών, ξένα προς το Πολυτεχνείο».

ΚΥΡΙΑΚΗ 25 ΝΟΕΜΒΡΗ

Στρατιωτικό πραξικόπημα ανατρέπει τον Παπαδόπουλο και την κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Ο νέος πρόεδρος της δημοκρατίας στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, ορκίζει κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ανδρουτσόπουλο.

Οι νεκροί

"...Μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακοινωθεί νεότερα στοιχεία για άλλους μεγαλύτερους αριθμούς νεκρών, από τούς καταλόγους πού υπάρχουν. Έτσι έχουμε τις εξής πληροφορίες:
α) Στο φυλλάδιο του Μπ. Γεωργούλα κατάλογος με νε*κρούς, σύνολο: 77. [31]
β) Στο βιβλίο του φοιτητή Λουκά Θ. Αποστολίδη, κατά*λογος με νεκρούς σύνολο: 60 και 2 αγνοούμενοι. (Ο πίνακας των νεκρών αυτών δόθηκε στο Λονδίνο από την «Κίνηση για την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα).[32]
γ) Στο βιβλίο του Φ. Καββαδία, κατάλογος με νεκρούς σύ*νολο: 44.[33]
δ) Το υπόμνημα του εισαγγελέα Τσεβά πού αριθμεί συνο*λικά 34 νεκρούς.[34]

Οι νεκροί πού αναφέρει ο Μπ. Γεωργούλας είναι (πηγή α'):

1. Αναγνωστόπουλος Νίκος
2. Αντάρογλου
3. Αργυρίου
4. Ασημακοπούλου
5. Βυθούλκας
6. Βρυώνης Απόστολος
7. Γερακίδης Γεώργιος
8. Γελιάλης Μ.
9. Γιαννόπουλος Γεώργ.
10. Γρέλος Γιάννης
11. Δαζαβίδης Ι.
12. Δεστήρης
13. Δημητρίου Α.
14. Δημόπουλος Αντρέας
15. Διαμαντάκη Μαρία
16. Τόρις Μαργκρέττε
17. Έγκελον Γκούλια
18. Ευαγγελινός Γιάννης
19. Ηλιόπουλος
20. Θεοδώρου Δημ.
21. Ιωαννίδης
22. Ιωάννου Καίτη
23. Κάγκος Γιάννης
24. Κάππος Γ.
25. Καράκας Μπαλσάν
26. Καραγεώργης Στέλιος
27. Καραγεωργίου Αντρ.
28. Καραμάνης Μάρκος
29. Κομνηνός Διομήδης
30. Κουμούλος Γιάννης
31. Κούμπος
32. Κοντομάρης
33. Κουτουμάρης Σπ.
34. Κανιωτάκης
35. Κόκκινος Δημ.
36. Κρητικάκη
37. Κυριακόπουλος Δημ.
38. Καρδίκας
39. Λαζαρίδης
40. Λαζαριώτης Παν.
41. Μαλικάκης
42. Μαζαράκης
43. Ματζώρος
44. Μανωλόπουλος
45. Μαρκουλής Νίκος
46. Μπεκιάρη Βασιλική
47. Μυρογιάννης Μιχάλης
48. Μέξης
49. Μικρώνης Κώστας
50. Μιχαηλίδης
51. Μπέτσας
52. Μπότης
53. Μώμος Στέλιος
54. Παντελεάκης Κυρ.
55. Παπαγεωργίου Χρ.
56. Παμέπης
57. Παπαροδόπουλος Χ.
58. Παπαδόπουλος Χαρ.
59. Πολυζωίδης Γ.
60. Παλέμος Β.
61. Σπαρτίδης Αλ.
62. Σαμούρης Γεώργιος
63. Σορμαλής
64. Σάζιος Ε.
65. Σχίζας
66. Σταυροπούλου
67. Ταϊνης
68. Τουρίλ Έκλέκ
69. Τσιγκούνης
70. Τουλούπας Δημήτριος (λοχίας πού αρνήθηκε να πυροβολήσει εναντίον των φοιτητών και σκοτώθηκε επί τόπου από ίλαρχο)
71. Φαμέλλος Βασ.
72. Φιλίνης Ιωάννης
73. Χανιωτάκης
74. Χρηστακέα Μαρία
75. Χαραλαμπίδης Νικ.
76. Χαλκιαδάκης
77. Ψαρά Ελένη

Η β' πηγή αναφέρει τούς έξης, επιπλέον:

78. Δεσύπρης (η Περικλής), φοιτητής Πολυτεχνείου. Πέθανε από τραύματα.
79. Καίνης Ιωάννης. φοιτητής Αρχιτεκτονικής. Βρέ*θηκε νεκρός σε γιαπί.
80. Χριστόπουλος Γεώργιος, φαρμακοποιός.

Επίσης παρουσιάζει κάποιες παραλλαγές στα ονόματα (βλ. και σύγκριση με πηγή α):

Κάγκος ή Κάμπος (πηγή α' ν. 23 και 24). Ίσως το ν. 32 και 33 (πηγή α) να είναι ένα πρόσωπο.
*Μαλιμάκης (Μανιμάκης), Μανιμάνης - ίσως είναι το ν. 41 της πηγής α
Μπέστας ή Βέστας, ίσως τό ν. 51 της α' πηγής *Μπάτης ή Μπότης (ν. 52 α' πηγής)
Παντίδης ή Σπαρτίδης Αλέξ. (ν. 61 της α' πηγής)
Σαρμαλης Γεώργιος (ίσως το ν. 63 της α' πηγής)
Σταυρόπουλος (ίσως είναι τό ν. 66 της α' πηγής)
Τουρίλ Εκλέλ
Φαμέλος ή Παμέλος Βασίλειος (μή*πως είναι το ίδιο πρόσωπο με τόν. 60 της α' πηγής ; )
Χανιω*τάκης ή Καστανάκης
Χαλκιδάκη, φοιτήτρια Πολυτεχνείου (μήπως είναι το ν. 76 της α' πηγής ; )

Η γ' πηγή αναφέρει επιπλέον των δύο άλλων:

81. Βεγιάρη Β.

Τέλος, η δ' πηγή, της οποίας οι πληροφορίες είναι πιο έγκυρες, αφού διασταυρώθηκαν με πολλές άλλες, αναφέρει:

α) Επισήμως νεκροί:

1. Διομήδης Ιωάννου Κομνηνός, μαθητής, ετών 17
2. Βασίλειος Παναγιώτου Φαμέλλος, ετών 26
3. Torill Engelend, Νορβηγίδα σπουδάστρια
4. Γεώργιος Ανδρέου Σαμούρης, σπουδαστής, ετών 22
5. Αλέξανδρος Ευστρατίου Σπαρτίδης, μαθητής, ετών 16
6. Μάρκος Δημητρίου Καραμάνης, ετών 23
7. Βασίλειος Καράκας, Τούρκος υπήκοος, ετών 43
8. Δημήτριος Θεοφ. Θεοδώρας, ετών 6
9. Βασιλική Φωτίου Μπεκιάρη, ετών 17
10. Γεώργιος Αλεξάνδρου Γεριτσίδης, ετών 48, εφοριακός υπάλληλος
11. Νικόλαος Πέτρου Μαρκουλης, ετών 25
12. Στυλιανός :Αγαμ. Καραγεώργης, ετών 19, εργάτης
13. Ανδρέας Στεργίου Κούμπος, ετών 63
14. Μιχαήλ Δημητρίου Μυρογιάννης, ετών 20
15. Κυριάκος Δημητρίου Παντελεάκης, ετών 45, δικηγόρος

β) Νεκροί πλήρως βεβαιωθέντες:

1. Σπύρος Κοντομάρης, δικηγόρος
2. Αικατερίνη Αργυρoπoύλoυ, ετών 75
3. Δημήτριος Παπαιωάννου, ετών 60, ιδιωτικός υπάλληλος

γ) Νεκροί βασίμως προκύπτοντες: 16 συνολικά, των οποίων δεν γνωρίζουμε τα ονόματα.

Έχουμε δηλαδή ένα σύνολο 99 νεκρών. (77 νεκρών της α' πηγής, 3 της β', 1 της γ, 2 της δ' (είναι οι πλήρως βεβαιωθέντες Αργυρόπουλου και Παπαϊωάννου), 16 της δ' (είναι οι «βασίμως προκύπτοντες»). Αν όμως υποστηριχθεί, ότι οι 16 «βασίμως προκύπτοντες νεκροί», ανώνυμοι όλοι, είναι ενσωματωμένοι στον πίνακα της α' πηγής - πράγμα πού δεν είναι αποδείξιμο - περιοριζόμαστε στο νούμερο των 83 νεκρών, πού είναι καταληκτικό.

Αποψή μου είναι, ότι οι νεκροί είναι τόσοι και ίσως περισσότεροι, ενώ οι τραυματίες πρέπει να πέρασαν τις 2000 χιλιάδες, ενώ δε γνωρίζουμε πόσοι από αυτούς δέχτηκαν τις πρώτες βοήθειες σε φιλικά σπίτια και δεν έχουν καταμετρηθεί.

Η αστυνομία και ο στρατός χρησιμοποίησαν ένσφαιρα πυρά και βαρούσαν στο ψαχνό. Αυτό σημαίνει ότι διεξήχθηκε κανονική μάχη και τα θύματα ήταν πολλά. Ο μύθος ότι δήθεν ο στρατός βοήθησε και δεν πείραξε κόσμο, άλλά προστάτευσε επιπλέον φοιτητές από αστυνομικές βιαιότητες, είναι πράγματι μύθος. Τα παιδιά εκείνα του λαού, με την τίμια στολή του στρατιώτη είχαν παρασυρθεί και μεταβληθεί σε δολοφόνους. Όλα τα άλλα είναι καρυκεύματα για να μπορέσει να υπάρξει συμφιλίωση μελλοντική. Και ο Κ. Κονοφάγος στο βιβλίο του τονίζει, ότι:

«Ή Αστυνομία και ο Στρατός χτύπησαν αδίστακτα και με πυροβόλα όπλα»...

Τριάντα χρόνια από την εισβολή των συνταγματαρχών στο Πολυτεχνείο, η μελανότερη σελίδα της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας παραμένει ανοιχτή. Αν και βαθιά χαραγμένο στη συλλογική μνήμη του τόπου, το Πολυτεχνείο συνεχίζει να κρατά κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα.

Κρίσιμα γεγονότα που διαδραματίστηκαν τα μεσάνυχτα της 16ης προς 17η Νοεμβρίου 1973 έχουν αποσιωπηθεί, ενώ πολλά ερωτήματα είναι αδιευκρίνιστα. Το ίδιο ισχύει και για τα πρόσωπα του χουντικού καθεστώτος που έδρασαν στο παρασκήνιο, που χτύπησαν στο ψαχνό.

Πολλοί, ακόμη και σήμερα, κυκλοφορούν ελεύθεροι. Και αυτοί που γνωρίζουν λεπτομέρειες εξακολουθούν να σιωπούν. Από την άλλη πλευρά της πύλης, άγνωστοι ήρωες που αγωνίστηκαν με αυτοθυσία και αυταπάρνηση, όλα αυτά τα χρόνια προτίμησαν να μείνουν μακριά από τις εκδηλώσεις τιμής και αναγνώρισης.

Στο αφιέρωμα που ακολουθεί οι πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου σπάνε την τριαντάχρονη σιωπή τους και μιλούν στο «BHMAReportage». Για πρώτη φορά λένε πολλά και σημαντικά. Ενας από αυτούς είναι ο A. Σκευοφύλαξ, ο οδηγός του τεθωρακισμένου άρματος που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου! Μιλάει για πρώτη φορά και αποκαλύπτει όσα συνέβησαν τη νύχτα που σημάδεψε για πάντα τη ζωή του τόπου, αλλά και τη δική του. «Μέχρι που μπήκα μέσα πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής μου»!

Στη σπάνια μαρτυρία του ο 50χρονος σήμερα A. Σκευοφύλαξ αναφέρεται στο βαρύ φορτίο που κουβαλάει από τα 20 του χρόνια, όταν για μια στιγμή βρέθηκε στη δίνη του κυκλώνα. «Ντρέπομαι γι' αυτό που ήμουν, γι' αυτό που έκανα». Οσες φορές τύχει να τον ρωτήσουν αν έχει σχέση με τον οδηγό του τανκ, αυτός προτιμά να κρύβεται πίσω από έναν φανταστικό μακρινό του ξάδελφο ο οποίος «σκοτώθηκε σε τροχαίο». Δεν έχει αποφασίσει να τον «αναστήσει» ακόμη. Ισως περιμένει πρώτα να το πει στα παιδιά του!

Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 16ης Νοεμβρίου 1973 ο A. Σκευοφύλαξ οδηγούσε το πρώτο τεθωρακισμένο άρμα από το Γουδί στο Πολυτεχνείο φωνάζοντας: «Παλιοκουμμούνια, θα καλοπεράσετε». Οταν στη Μεταπολίτευση απολυθεί από τον στρατό, θα αγωνιστεί για το μεροκάματο. «Εργάτης κατάλαβα ότι δεν μπορώ να έχω τα ίδια αιτήματα με τους εργοδότες. Εμένα που μου έμαθαν να μισώ τους κομμουνιστές, ψήφισα δύο φορές το KKE». Για τους φοιτητές που τότε τους έβλεπε «σαν παράσιτα», σήμερα θα πει: «Είχαν μεγάλη ψυχή. Ηταν παλικάρια».

Λίγες ώρες μετά την αιματηρή εισβολή των στρατιωτικών στο Πολυτεχνείο θα ακολουθήσει η επέλαση των αστυνομικών στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, το σημερινό Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς». Εκατοντάδες τραυματίες μεταφέρονται σε οικτρή κατάσταση στο νοσοκομείο. Στα χειρουργεία οι γιατροί καταβάλλουν απεγνωσμένες προσπάθειες να τους κρατήσουν στη ζωή, ενώ οι συνάδελφοί τους στα εξωτερικά ιατρεία, με μοναδική επιτηδειότητα, σκαρφίζονται κόλπα για να τους προστατεύσουν από τις επιθέσεις των αστυνομικών οργάνων.

Οσα καταγράφονται στα άγνωστα αρχεία του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών, που φέρνει σήμερα στη δημοσιότητα το «BHMAReportage», είναι αποκαλυπτικά. Σπάνια ιστορικά ντοκουμέντα που ως χθες οι επίσημες αρχές πίστευαν ότι είχαν εξαφανισθεί ή καταστραφεί έρχονται στο φως. Μέσα στις σελίδες των «μητρώων ασθενών» καταγράφονται οι προσπάθειες των γιατρών να παραποιήσουν τα στοιχεία ταυτότητας και να αλλοιώσουν τις γνωματεύσεις τους. «Κρίσις κεφαλαλγίας από δεκαπενταετίας, καθισταμένη συχνοτέρα» αναγράφεται στην περίπτωση της 33χρονης Ολγας Θανασάκη.

Αντιληπτή η ανάγκη του χρονικού προσδιορισμού, όπως και το γιατί η ασθενής «ηρνήθη εισαγωγήν». Για τις μαθήτριες Μαρία Σαζήνη και Ελένη Παναγιωτοπούλου, που επίσης «ηρνήθησαν να εισαχθούν» στο νοσοκομείο, η διάγνωση είναι παρεμφερής: λήψη «30 ασπιρινών» και «10 δισκίων» αντιστοίχως.

Μόνο ο 48χρονος υποδηματοποιός Γιώργος Καταλογαριάνος θα πέσει πάνω σε έναν αντιδραστικό γιατρό, ο οποίος αρκέστηκε να γράψει: «Αιτιάται αιφνίδιαν ζάλην και ελαφρόν αίσθημα συσφίξεως του λάρυγγος καθ' ην στιγμήν παρηκολούθη τηλεόρασιν»...

Στον φάκελο για την ιστορική εξέγερση των φοιτητών ξεχωρίζουν οι αφηγήσεις των γιατρών του νοσοκομείου που μπήκαν στο Πολυτεχνείο λίγες ώρες προτού εισβάλει το τανκ. Μεταξύ αυτών, ο επικεφαλής των γιατρών κ. Νίκος Σγούρας. Για πρώτη φορά μιλάει για όσα έζησε τότε. Αναφέρεται στις συνομιλίες που είχε με τη Συντονιστική Επιτροπή και περιγράφει τη σύλληψη του σπουδαστή που, ύστερα από συνεννόηση γιατρών και φοιτητών, είχε μπει προπομπός επάνω στο καπό του ασθενοφόρου!

Το «BHMAReportage» ερευνά επίσης δύο στυγερά εγκλήματα που σημειώθηκαν μέσα στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας από αστυνομικούς τη «νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου», όπως αποκλήθηκε. Φέρνει στο προσκήνιο τους δράστες της δολοφονίας ενός νεαρού που συνόδευε στο νοσοκομείο συγγενικό του πρόσωπο και ενός τραυματία που πέθανε ύστερα από ξυλοδαρμό στα χέρια των γιατρών!

1973-2003. Τριάντα χρόνια μετά, ο ακριβής αριθμός των νεκρών του Πολυτεχνείου παραμένει «σκοτεινός», άγνωστος. Σύμφωνα, μάλιστα, με την έρευνα που πραγματοποίησε το 1974 ο διακεκριμένος εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς, «οι νεκροί εκ των γεγονότων του Πολυτεχνείου υπήρξαν περισσότεροι των επισήμως ανακοινωθέντων. Εις τους καταλόγους τοιούτων δέον να προστεθούν και έτεροι δέκα έξι»! Τι απέγιναν όμως αυτοί οι νεκροί; «Τι εγένοντο τα πτώματα των νεκρών τούτων και διατί οι οικείοι των εξακολουθητικώς σιωπούν;» διερωτάται ο εισαγγελέας. «Δεν είναι εύκολος η απάντησις εις τον χαράσσοντα τας γραμμάς ταύτας»!

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003

H δολοφονία νεαρού από αστυνομικούς και οι μαρτυρίες των γιατρών
ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ KPATIKO
Τι καταγγέλλουν οι αυτόπτες μάρτυρες τριάντα χρόνια μετά για τη μεταχείριση εκατοντάδων νέων ανθρώπων που τραυματισμένοι στα φορεία, στα κρεβάτια και στα χειρουργεία βίωσαν τη βαρβαρότητα στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών

Ακόμη και οι εμπειρότατοι κρατικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί οι οποίοι εκλήθησαν το 1974 από την πολιτεία να εξετάσουν τα αιματηρά γεγονότα του Πολυτεχνείου, τα έχασαν. Σάστισαν με όσα είδαν και άκουσαν, τρόμαξαν με όσα διαπίστωσαν. Οσο υποψιασμένοι κι αν ήταν όταν ξεκίνησαν την έρευνά τους, πολύ γρήγορα διαπίστωσαν ότι δεν ήταν σε θέση να συλλάβουν το μέγεθος της βαρβαρότητας.

Δεν μπορούσαν να φανταστούν αστυνομικούς να εξαπολύουν ανθρωποκυνηγητό στους χώρους των δημόσιων νοσοκομείων. Να συλλαμβάνουν και να δέρνουν με γροθιές, κλωτσιές και κλομπ τραυματίες και συνοδούς. Να επιτίθενται σε ανυπεράσπιστους φοιτητές που είχαν μεταφερθεί σε οικτρή κατάσταση από το Πολυτεχνείο. Να εισβάλλουν στους διαδρόμους, στους θαλάμους και στα χειρουργεία και να κακοποιούν τραυματίες πάνω στα φορεία και στα κρεβάτια. Να σκοτώνουν!

Για κάτι τέτοιες σκέψεις οι εισαγγελείς και οι επιθεωρητές πίστευαν ότι χρειαζόταν αρρωστημένη φαντασία. Μόλις συνειδητοποίησαν το λάθος, η περίφημη φλεγματικότητά τους κλονίστηκε. Αυτό συνέβη όταν ερεύνησαν τα τραγικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, το σημερινό Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς».

Εκεί, στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας, γράφτηκε η «μελανότερη σελίδα της ιστορίας του Πολυτεχνείου», όπως είπε με την αγόρευσή του στη δίκη των υπαιτίων ο εφέτης Νίκος Γανώσης. Εκεί, ολοκλήρωσαν το δολοφονικό τους έργο οι «δυνάμεις του ολέθρου», όπως παρομοίασε τη στρατιωτική επιχείρηση της χούντας ο εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς. Τη «νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου», όπως χαρακτήρισε το ξημέρωμα της 17ης Νοεμβρίου 1973 στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, επιθεωρητής του υπουργείου Υγείας.

«Οτε ήρχισεν η διακομιδή των πρώτων τραυματιών, εις το Ρυθμιστικόν Κέντρον Αθηνών, η ανθρωπίνη βαρβαρότης έδειξε το αληθές προσωπείον της, ημαύρωσε και διέσυρε πάσαν έννοιαν φιλαλληλίας και ανθρωπισμού» τονίζεται στο πόρισμα Τσεβά. «Οι τραυματίαι δεν απετέλουν εκεί αντικείμενον περιθάλψεως και μερίμνης αλλά στόχον κανιβαλικών εκδηλώσεων εκ μέρους ευαρίθμων, εκ των αυτόθι υπηρεσιακώς ευρισκομένων, αστυνομικών υπαλλήλων».

Στα ίδια συμπεράσματα θα καταλήξει, ένα χρόνο αργότερα, και ο Νίκος Γανώσης, στη δίκη των υπευθύνων του Πολυτεχνείου. Μετά το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας, θα αναφερθεί στα θλιβερά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας. «Να πηγαίνουν οι τραυματίες εκεί που η πολιτεία είχε τάξει να τους παρέχεται βοήθεια και να κακοποιούνται και αυτοί και οι δικοί τους και όποιος τους συνόδευε».

Λίγο μετά την επέμβαση των τανκς, θα ακολουθήσει η επέλαση της Αστυνομίας στο νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε η πλειονότητα των εκατοντάδων τραυματιών του Πολυτεχνείου: νεαρά παιδιά, φοιτητές και εργαζόμενοι. Στο εσωτερικό του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών και στον προαύλιο χώρο θα εισβάλουν δεκάδες αστυνομικοί, οι οποίοι θα μετατρέψουν το νοσοκομείο σε ρωμαϊκή αρένα.

Σαν να ήταν χθες, ο διοικητικός υπάλληλος του νοσοκομείου κ. Κυριάκος Χουχουλιδάκης ανακαλεί στη μνήμη του τις εικόνες ντροπής που αντίκρισε σαν σήμερα πριν από 30 χρόνια. «Οταν έφτασα στο νοσοκομείο είδα το προαύλιο γεμάτο από δεκάδες αστυνομικούς. Με το που έμπαινες ορμούσαν πάνω σου με άγριες διαθέσεις. Τα περιστατικά έρχονταν σωρηδόν. Επεφτε πολύ ξύλο, δέρνανε ανηλεώς. Είδα αστυνομικούς της φρουράς του νοσοκομείου να χτυπούν αλύπητα. Θυμάμαι έναν από αυτούς, με πυρόξανθα μαλλιά, ο οποίος έτρεχε σαν δαιμονισμένος και έβγαζε αφρούς από το στόμα. Ηταν άλλοι άνθρωποι...».

Τον τρόμο που σκέπασε απ' άκρη σ' άκρη το νοσοκομείο δεν θα ξεχάσει και ο γιατρός κ. Νίκος Σγούρας. «H αυλή του νοσοκομείου έμοιαζε με ρινγκ. Αστυνομικοί έδερναν όποιον νεαρό έβλεπαν μπροστά τους. Θυμάμαι ότι κάποιοι είχαν διασπείρει την πληροφορία ότι "οι κομμουνιστές βγήκαν από το Πολυτεχνείο να καταλάβουν το υπουργείο Υγείας και το κτίριο του ΟΤΕ".

Ισως αυτό να έγινε σκόπιμα για να θορυβήσουν τους αστυνομικούς, ούτως ώστε να δείχνουν υπερβάλλοντα ζήλο». Σύμφωνα με τον συνάδελφό του κ. Ιωάννη Θεόπιστο, ο οποίος μαζί με όλο το ιατρικό επιτελείο των χειρουργικών μονάδων παρέμεινε στο νοσοκομείο για τρία εικοσιτετράωρα, «εκτός από τους ένστολους και με πολιτική περιβολή αστυνομικούς, στο Ρυθμιστικό Κέντρο ήταν πράκτορες της ΚΥΠ και άνδρες της ΕΣΑ. Μιλάμε για εκατοντάδες που είχαν περιζώσει όλο το χώρο του νοσοκομείου».

Το ξημέρωμα της 17ης Νοεμβρίου, «με ένα παπούτσι στο πόδι και πρησμένα μάτια», θα βρεθεί στο Ρυθμιστικό και η νεαρή διοικητική υπάλληλος του νοσοκομείου κυρία Βάσω Σταθοπούλου. Αναζητούσε τα αδέλφια της, που μαζί με την ίδια συμμετείχαν στις μαχητικές διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας. «Στο νοσοκομείο έφτασα το πρωί. Εξω από το νοσοκομείο μητέρες έκλαιγαν, παρακαλούσαν τους αστυνομικούς να τις αφήσουν να περάσουν, να δουν τα παιδιά τους. Ακόμη και μένα, όταν τους έδειξα την ταυτότητά μου, με χίλια παρακάλια μ' άφησαν να μπω. Εψαχνα να βρω τα αδέλφια μου, αλλά δεν μπορούσα, γινόταν πανζουρλισμός».

Υστερα από αρκετή ώρα η κυρία Σταθοπούλου θα καταφέρει να πλησιάσει έναν γνωστό της γιατρό, από τον οποίο θα ζητήσει βοήθεια. «Τον παρακάλεσα να πάει μέσα στα ιατρεία και στους θαλάμους να ψάξει, να δει. Εμένα δεν μου επέτρεπαν να μπω μέσα. Οταν γύρισε, ήταν κατακίτρινος.

Είχε δει τον διοικητικό διευθυντή του νοσοκομείου, να χτυπάει με ένα βούρδουλα τον κόσμο. Αστυνομικούς με μπλούζες ιατρικές να ορμάνε στους θαλάμους και να ξηλώνουν τους ορούς των ασθενών, να δέρνουν τραυματίες πάνω στα φορεία, να τους σέρνουν στους διαδρόμους. Μέχρι τον Μπουκλάκο, τον διοικητικό διευθυντή του νοσοκομείου, είδε να χτυπάει με ένα βούρδουλα τον κόσμο».

Αυτό διαπίστωσε με τα ίδια του τα μάτια και ο γιατρός κ. Γιώργος Πεφάνης. «Κάποια στιγμή ήρθε ένας φοιτητής που φορούσε ιατρική μπλούζα και μου ζήτησε επιδέσμους. Στο προαύλιο ήταν πολλοί φοιτητές τραυματισμένοι, οι οποίοι, με αυτά που έβλεπαν, φοβόντουσαν να πλησιάσουν. "Πάμε, παιδί μου, στον διευθυντή να σου δώσει ό,τι θέλετε" του είπα και πήγαμε στο γραφείο του Μπουκλάκου».

Εκεί ο κ. Πεφάνης θα γνωρίσει το αληθινό πρόσωπο του διοικητικού διευθυντή του νοσοκομείου, απόστρατου αξιωματικού του ΓΕΣ, Βασίλη Μπουκλάκου. «Στο γραφείο ήταν δυο αστυνομικοί της φρουράς του νοσοκομείου, οι οποίοι παρουσία του Μπουκλάκου όρμησαν και χτύπησαν το παιδί. Την ώρα εκείνη ελύγισα. Πόνεσα και δάκρυσα. Το ιερό δικαίωμα του πόνου με κυρίευσε. Δεν είπα τίποτα. Ηθελα να βοηθήσω το παιδί, αλλά το πήγα στο στόμα του λύκου».

Την αναλγησία και το μένος των οργάνων της χούντας αντιμετώπισαν και οι νεαροί που πλησίαζαν στην περίμετρο του νοσοκομείου για να τους παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες. «...Και υπήρξαν πολλαί περιπτώσεις βαρυτάτων τραυματισμών, υπό των "γενναίων" αυτών αστυνομικών προκληθέντων» υπογραμμίζει ο εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς. Κάτω από τη σιωπηρή παρότρυνση του διοικητικού διευθυντή του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών, οι αστυνομικοί της μόνιμης φρουράς του νοσοκομείου, με «μπροστάρηδες» τους Ηλία Καραδήμα και Νίκο Νηστικάκη, θα ορμήσουν σαν ύαινες στα ανυπεράσπιστα θύματά τους, θα εκτονώσουν με παραφορά τα σκοτεινά ένστικτά τους.

«Το θέαμα ήταν φοβερό και μας έκανε να ντρεπόμαστε» θα ομολογήσει στον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά ένας από τους διοικητικούς υπαλλήλους του νοσοκομείου. Τριάντα χρόνια μετά τα τραγικά γεγονότα ο γιατρός κ. Πεφάνης θα πει: «Επρεπε να βοηθήσουμε τα παιδιά, αλλά αυτό δεν έγινε. Εδώ αιχμαλώτους πιάνουν και τους έχουν στα ώπα-ώπα. Κι αυτοί δεν λογάριασαν ότι είναι ελληνόπουλα και, μάλιστα, ότι πολλά από αυτά ήταν βαρύτατα τραυματισμένα».

Μπροστά σε ένα αποτρόπαιο σκηνικό ξυλοδαρμού φοιτητή στο προαύλιο του νοσοκομείου, ο διευθυντής της Ορθοπαιδικής Κλινικής Βενιζέλος Σουρμελής, επίκουρος καθηγητής Ορθοπαιδικής, θα αντιδράσει με θαρραλέο τρόπο. Μετά τις κραυγές απελπισίας του νεαρού, διέκοψε το χειρουργείο, βγήκε στο παράθυρο και φώναξε στους αστυνομικούς:

«Καλά, δεν ντρέπεστε; Δεν είστε Ελληνες εσείς; Δεν έχετε λίγο φιλότιμο; Τι είναι αυτά τα πράγματα»!

H φωνή του ηλικιωμένου πανεπιστημιακού γιατρού, δυνατή, στεντόρεια, σαν ηλεκτρικό φορτίο θα φτάσει στα αφτιά των αφιονισμένων αστυνομικών που έμειναν να τον κοιτούν αποχαυνωμένοι. «Οι αστυνομικοί πάγωσαν από τη φωνή του Βενιζέλου Σουρμελή. Ηταν ένας γιγαντόσωμος άνθρωπος, προχωρημένης ηλικίας που το έλεγε όμως η καρδιά του» λένε σήμερα οι συνάδελφοί του.

Για ώρες πολλές, μέσα και έξω από το νοσοκομείο, οι βιαιοπραγίες των αστυνομικών θα συνεχιστούν με αμείωτη ένταση. Δεκάδες τραυματίες και οι συνοδοί τους θα υποστούν τη βαναυσότητα των αστυνομικών που κατά κύματα επετίθεντο στα ανυπεράσπιστα θύματά τους. H λύσσα τους θα κοπάσει μόνο όταν θα αφαιρέσουν ζωές, όταν δυο νέοι - ένας συνοδός και ένας τραυματίας - θα αφήσουν την τελευταία τους πνοή από τα δολοφονικά τους χτυπήματα!

«Πλήρως εκ των εκτεθέντων εβεβαιώθη η εν ψυχρώ δολοφονία νέου ανδρός εις το Ρυθμιστικόν Κέντρο Αθηνών υπό των αυτόθι υπηρετούντων, κατά την τραγικήν αυτήν νύκτα, αστυνομικών, αλλά και δευτέρα τοιαύτη θανατώσεως τραυματίου συνεπεία ξυλοδαρμού, εις χείρας του ιατρού χειρουργού Λεωνίδα Παπασταματίου αποβιώσαντος».

Αυτά αναγράφονται, μεταξύ άλλων, στην πολυσέλιδη προκαταρκτική εξέταση που διενήργησε ο εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς. Σήμερα ο γιατρός κ. Λεωνίδας Παπασταματίου, άγνωστο γιατί, αποφεύγει να αναφερθεί στο τραγικό συμβάν με τον άτυχο νεαρό. «Γράψτε ό,τι αναφέρεται στο πόρισμα Τσεβά» ήταν η απάντησή του. Οταν όμως του γνωστοποιήθηκε το περιεχόμενο του πορίσματος, ο κ. Παπασταματίου άλλαξε θέση: «Δεν θυμάμαι να είπα τέτοια πράγματα στον εισαγγελέα» ισχυρίστηκε!

Για να γλιτώσουν τους ασθενείς τους οι γιατροί, οι νοσηλευτές και οι διοικητικοί υπάλληλοι του νοσοκομείου ανέλαβαν δράση. Κάτω από τη μύτη των αστυνομικών, «εφυγάδευον τους τραυματίας ή κατεχώρουν ψευδώς τα στοιχεία της ταυτότητός των, ίνα αποφύγουν ούτοι τας εν συνεχεία βεβαίας κακοποιήσεις των». Για τη ριψοκίνδυνη πρωτοβουλία τους, κυρίως όμως για το υψηλό αίσθημα του καθήκοντός τους, η πολιτεία, ένα χρόνο αργότερα, θα εκφράσει την ευαρέσκειά της προς το προσωπικό του νοσοκομείου. Γιατροί, νοσηλευτές και διοικητικό προσωπικό, «με ιεράν προσήλωσιν εις το καθήκον επέδειξαν συγκινητικό ενδιαφέρον και ζήλον» ήταν το εγκώμιο που τους έπλεξε, ύστερα από σχετική διοικητική έρευνα, επιθεωρητής του υπουργείου Υγείας.

Μία από τις πρώτες ενέργειες των γιατρών ήταν να δημιουργήσουν έναν διάδρομο διαφυγής των ασθενών τους. «Πίσω από το χειρουργικό ιατρείο, υπήρχαν δυο αίθουσες. Σε μια από αυτές, βάλαμε από την εξωτερική πλευρά, κάτω από το παράθυρο, ένα γραφείο. Ετσι, από το παράθυρο, έβγαινες έξω, πατώντας πάνω στο γραφείο, και από εκεί, μέσω μιας γειτονικής ράμπας πήγαινες κατευθείαν στο νοσοκομείο "Σωτηρία"» αναφέρει ο κ. Θεόπιστος και προσθέτει: «Εκεί, και δυο διμοιρίες να σε έψαχναν απ' το πρωί μέχρι το βράδυ, δεν σε έβρισκαν».

Παρά τη σωτήρια βοήθεια των γιατρών, πολλοί ασθενείς, σύμφωνα με τον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά, «απέφευγον να μεταβούν εις Νοσοκομεία ή Κλινικάς. Και ούτω την εντροπήν, διεδέχθη ο φόβος των ασθενών και η εκ των Ναών της υγείας απομάκρυνσίς των. Δείγμα και τούτο της πολιτιστικής εξελίξεως μιας εποχής»! Για τον λόγο αυτόν πολλοί γιατροί του νοσοκομείου αποφάσισαν να παραποιούν τα στοιχεία ταυτότητας και την ηλικία των ασθενών τους, όπως επίσης και τις ιατρικές γνωματεύσεις τους, προκειμένου να αποπροσανατολίσουν τους αστυνομικούς που έκαναν άνω-κάτω ακόμη και τα μητρώα του νοσοκομείου για να εντοπίσουν τους φοιτητές.

«Μόλις είδαμε τι συνέβαινε, αποφασίσαμε - κι αυτά εν ριπή οφθαλμού, όχι με το ραχάτι μας - να γράφουμε άλλα αντ' άλλων στα βιβλία» σημειώνει ο κ. Θεόπιστος. «Ο τραυματίας λεγόταν Γιώργος Αναστασόπουλος φέρ' ειπείν; Εμείς γράφαμε Παύλος Χατζηχρήστος. Ηταν 25 χρονών; Βάζαμε 32, για να είναι εκτός ηλικιακής εμβελείας. Είχε τραύμα από τέμνον όργανο; Εμείς γράφαμε θλαστικό τραύμα. Γι' αυτό είναι δύσκολο να βρεθούν τα στοιχεία των τραυματιών. Μπροστά στον κίνδυνο να υποστούν τα πάθη του Χριστού, αλλάζαμε τα στοιχεία τους».

Παράλληλα οι γιατροί φρόντιζαν να απαλλάξουν τους ασθενείς τους από κάθε επιβαρυντικό στοιχείο που έκρυβαν στις τσέπες τους. «Τους ρωτάγαμε εάν έχουν μαζί τους προκηρύξεις. Οσοι είχαν, τις παίρναμε και τις πετάγαμε μέσα στον κάδο με τις ματωμένες γάζες, τα ρυπαρά υλικά και τους μισοτελειωμένους ορούς. Γιατί οι αστυνομικοί έρχονταν ακόμη και μέσα στα χειρουργεία και έψαχναν. Εκεί όμως ούτε το μάτι τους δεν έριχναν γιατί σιχαίνονταν τα αίματα».

O τότε διευθυντής της Γ´ Χειρουργικής Κλινικής του νοσοκομείου κ. Κώστας Χαρώνης, ο οποίος, μαζί με το επιτελείο του, σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος των σοβαρών περιστατικών, θυμάται ότι «στα χειρουργεία ήρχοντο αστυνομικοί μαζί με τον Μπουκλάκο. Γι' αυτό στα αρχεία μας αλλάζαμε τα στοιχεία των ασθενών». Αν τότε όμως η ενέργεια των γιατρών να «μαγειρέψουν» τα αρχεία τους αποδείχθηκε ευεργετική για τους τραυματίες του Πολυτεχνείου, στη Μεταπολίτευση θα καταλήξει μπούμερανγκ. «Πολλοί από τους ασθενείς μας» εξηγεί ο κ. Χαρώνης «ήρθαν να πάρουν μια σχετική βεβαίωση για να βγάλουν μια συνταξούλα ή μια αναβολή από τον στρατό και δεν μπορούσαμε να τους εξυπηρετήσουμε γιατί στα βιβλία υπήρχαν τα ψεύτικα ονόματα»!

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003

συνεχιζετε....

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ Στο φως τα αρχεία του Γενικού Κρατικού
Τα μητρώα ασθενών της περιόδου 15-25 Νοεμβρίου 1973

Τα τελευταία χρόνια οι υπεύθυνοι του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» πίστευαν ότι τα αρχεία που διέθετε το νοσοκομείο για την περίοδο του Πολυτεχνείου είχαν χαθεί ή καταστραφεί. Αυτή την απάντηση έδιναν σε όσους αναζητούσαν τα μητρώα των ασθενών της περιόδου 15-25 Νοεμβρίου 1973.

Την ίδια απάντηση έδωσε η διοίκηση του νοσοκομείου στο «BHMAReportage» πριν από δύο εβδομάδες σε σχετικό ερώτημα που διατυπώθηκε στο πλαίσιο της έρευνας για το Πολυτεχνείο. Παρ' όλα αυτά η εκ νέου αναζήτηση των αρχείων δεν αποκλείστηκε, όπως και η από κοινού με τους αρμόδιους υπαλλήλους έρευνα στους χώρους του νοσοκομείου. Οι πρώτες προσπάθειες δεν θα αποδώσουν τίποτε άλλο, παρά μόνο εικασίες για την τύχη των αρχείων.

Τα «μητρώα ασθενών» του Νοσοκομείου «Γ. Γεννηματάς», στα οποία καταγράφονται περιστατικά των τραυματιών του Πολυτεχνείου. Ξεχωρίζει η αναφορά στις μαθήτριες Μαρία Σαζήνη και Ελένη Παναγιωτοπούλου. «Λήψις 30 ασπιρινών» και «10 δισκίων» γράφουν οι γιατροί, για να τις καλύψουν από τους αστυνομικούς

Ολα άλλαξαν πριν από λίγες ημέρες. «Τα αρχεία βρέθηκαν!». Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο πρόεδρος του Γενικού Κρατικού κ. Αλέξανδρος Χολέβας. Υστερα από προσωπική του επιμονή θα καταφέρει, χάρη στη φιλότιμη προσπάθεια όλων των εργαζομένων - ακόμη και των συνταξιούχων -, να εντοπίσει ένα σημαντικό τμήμα από τα πολύτιμα αρχεία, τα οποία παρουσιάζει σήμερα το «BHMAReportage».

«Το πρώτο πρόβλημα που είχαμε να αντιμετωπίσουμε στην αναζήτηση των αρχείων ήταν η παρέλευση της εικοσιπενταετίας που ορίζει ο νόμος ότι τα νοσοκομεία υποχρεούνται να διατηρούν τα αρχεία των ασθενών τους» τονίζει ο κ. Χολέβας. «Το δεύτερο αφορά την έλλειψη κατάλληλης μηχανογράφησης. Παρ' όλα αυτά εμείς τα αναζητήσαμε και καταφέραμε να βρούμε έναν μεγάλο αριθμό των αρχείων που φωτίζουν τα δραματικά γεγονότα του Πολυτεχνείου».

Μέσα από την ανάγνωση των αρχείων, σημειώνει ο πρόεδρος του νοσοκομείου, «αποκαλύπτονται όσα τραγικά υπέστησαν οι νέοι της χώρας μας τον Νοέμβριο του 1973 από ένα αδίστακτο ολοκληρωτικό καθεστώς. Τα αρχεία αυτά, που έρχονται στην επιφάνεια για πρώτη φορά, αποτελούν πολύτιμη κληρονομιά του ελληνικού λαού, αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας».

Πολύτιμος αρωγός στην προσπάθεια αναζήτησης των αρχείων υπήρξε και ο προσωπάρχης του Νοσοκομείου «Γ. Γεννηματάς», ο κ. Γιάννης Πιλάτης. «Για τα αρχεία αυτά πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα από την πολιτεία, καθώς η ιστορική τους αξία είναι ανεκτίμητη» αναφέρει ο κ. Πιλάτης.

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003 ,

H ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Με κίνδυνο της ζωής τους οι γιατροί του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών μπήκαν το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου στο Πολυτεχνείο για να περιθάλψουν τους φοιτητές. Επικεφαλής των γιατρών ο κ. Νίκος Σγούρας (δεξια). Λίγες ώρες αργότερα οι γιατροί του νοσοκομείου, με επικεφαλής τον γιατρό κ. Κώστα Χαρώνη (αριστερά) θα χειρουργούν συνεχώς επί τρεις ημέρες! Μεταξύ αυτών και ο γιατρός κ. Γιώργος Πεφάνης (στο κέντρο). Οταν θα θελήσει να βοηθήσει έναν φοιτητή, θα γνωρίσει τη βαρβαρότητα των αστυνομικών.

Νίκος Σγούρας (δεξια) ,Κώστα Χαρώνη (αριστερά),Κώστα Χαρώνη (αριστερά)

Για τρίτη ημέρα οι φοιτητές, εκατοντάδες νέοι και εργαζόμενοι παραμένουν κλεισμένοι στο Πολυτεχνείο. Ο κλοιός των χουντικών δυνάμεων καταστολής σφίγγει συνεχώς, ενώ ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου, παρά τις παρεμβολές που δέχεται από την ΚΥΠ, συνεχίζει να καλεί τους Αθηναίους να βγουν στους δρόμους.

Οι διαρκείς επιθέσεις της αστυνομίας με δακρυγόνα έχουν μετατρέψει την περιοχή σε θάλαμο αερίων· η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική. Οσο περνάει η ώρα στο Πολυτεχνείο συγκεντρώνονται ολοένα και περισσότερες αστυνομικές δυνάμεις, μαζί με άνδρες της Ασφάλειας και της ΕΣΑ οι οποίοι επιδίδονται σε ξυλοδαρμούς και συλλήψεις πολιτών που κυκλοφορούν στους γύρω δρόμους. Μέσα στο Πολυτεχνείο πράκτορες και συνεργάτες της ΚΥΠ, που παρουσιάζονται ως εργάτες ή φοιτητές, προσπαθούν να δημιουργήσουν σύγχυση.

Την ίδια ώρα στο κέντρο της Αθήνας αρχίζουν να γίνονται ιδιαίτερα αισθητές οι λαϊκές κινητοποιήσεις και οι εκδηλώσεις συμπαράστασης προς τους εξεγερμένους φοιτητές. Στις 6 το απόγευμα ξεκινάει από την Πατησίων η πρώτη μεγάλη πορεία προς το Σύνταγμα. Στην αρχή της Σταδίου οι διαδηλωτές δέχονται τη βίαιη επιδρομή της αστυνομίας, η οποία εξαπολύει πρωτοφανές ανθρωποκυνηγητό.

Τα σποραδικά πυρά που ακούγονται στην περιοχή της Ομόνοιας πολύ γρήγορα πυκνώνουν και μεταφέρονται στην περιοχή του Πολυτεχνείου. Οπως και οι πρώτοι τραυματίες. Ελεύθεροι σκοπευτές έχουν λάβει θέσεις στις ταράτσες και στα μπαλκόνια των γύρω πολυκατοικιών που έχουν θέα στον χώρο του Πολυτεχνείου. Κάποιοι «ζεσταίνονται» και ρίχνουν τις πρώτες βολές. Ολα δείχνουν ότι η αιματηρή επέμβαση είναι θέμα λίγων ωρών.

Στις 7.30 το απόγευμα ο υφυπουργός Υγείας της κυβέρνησης Μαρκεζίνη και διαπρεπής γιατρός Αναστάσιος Σαμαράς ευαισθητοποιείται από τις επίμονες εκκλήσεις των φοιτητών για επείγουσα αποστολή ιατροφαρμακευτικού υλικού. Επικοινωνεί με τον πρόεδρο του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών Νίκο Πανδή και του ζητεί να σπεύσουν στο Πολυτεχνείο γιατροί με όλα τα απαραίτητα εφόδια.

Ο Νίκος Πανδής τον ενημερώνει ότι λόγω της ώρας και της μόνιμης εφημερίας του νοσοκομείου ο αριθμός των γιατρών δεν επαρκεί. «Να ειδοποιηθούν οι γιατροί στα σπίτια τους να παρουσιαστούν στο νοσοκομείο» απαντά ο υφυπουργός. Λίγο αργότερα με ραδιοφωνικό μήνυμα της διοίκησης του νοσοκομείου ζητείται να επιστρέψει επειγόντως στις θέσεις του το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.

Από τους πρώτους που φθάνουν στο νοσοκομείο είναι ο διευθυντής της Κλινικής Πλαστικής Χειρουργικής κ. Νίκος Σγούρας. Μία ώρα μετά, στις 9.30 το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου, ο κ. Σγούρας θα περάσει πρώτος την πύλη του Πολυτεχνείου, επικεφαλής της ιατρικής ομάδας, η οποία γίνεται δεκτή με ανακούφιση από τους ανυπεράσπιστους φοιτητές. Υστερα από 30 χρόνια ο κ. Σγούρας μιλάει σήμερα για πρώτη φορά και αποκαλύπτει στο «BHMAReportage» όσα συνέβησαν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών κατά την προετοιμασία της ιατρικής ομάδας. Θυμάται τις δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετώπισαν οι γιατροί στην προσπάθειά τους να φτάσουν από τη Μεσογείων στην «πυρακτωμένη ζώνη» του Πολυτεχνείου. Περιγράφει όσα διαδραματίστηκαν στις 16 προς 17 Νοεμβρίου του 1973 στο Πολυτεχνείο, δύο ώρες προτού εισβάλει το τανκ.

«Εκείνο το απόγευμα βρισκόμουν στο ιατρείο μου, στην οδό Αλωπεκής στο Κολωνάκι. Στον δρόμο για το σπίτι άκουσα στο ραδιόφωνο την έκκληση τη διοίκησης του νοσοκομείου. Μόλις έφτασα στο σπίτι μου, στην πλατεία Αμερικής, είπα στη γυναίκα μου "φεύγω, πάω στο νοσοκομείο". Εκεί έφτασα λίγο μετά τις 8 το βράδυ» τονίζει ο κ. Σγούρας. Αμέσως μετά φθάνει ο υφυπουργός Υγείας, ο οποίος καλεί τους διευθυντές των κλινικών του νοσοκομείου σε σύσκεψη στο γραφείο του προέδρου του νοσοκομείου.

Παρών είναι και ο διοικητικός διευθυντής του νοσοκομείου Βασίλης Μπουκλάκος, ο οποίος τις κρίσιμες ώρες που ακολουθούν θα παρουσιάσει το αληθινό του πρόσωπο· θα δείξει ότι δεν ξέχασε ποτέ την προηγούμενη ιδιότητά του.

Ως απόστρατος στρατιωτικός, με το όπλο στη ζώνη, θα σκορπίσει τον τρόμο στους εκατοντάδες τραυματίες και στους συνοδούς που φθάνουν στο νοσοκομείο από το Πολυτεχνείο. «Το Χ@@@ σας, την Π@@ σας, αλήτες, καθάρματα!» βρίζει τους νεαρούς. Χειρονομεί και επιτίθεται σε όποιον βρει μπροστά του, ενώ πρωτοστατεί στις βάρβαρες επιδρομές των αστυνομικών στα δωμάτια και στους διαδρόμους του νοσοκομείου για τον εντοπισμό φοιτητών.

Δεν διστάζει να υποδείξει έναν φοιτητή ο οποίος ελαφρά τραυματισμένος βρίσκεται στο προαύλιο του νοσοκομείου και φοβάται να μπει μέσα. «Εξω σας περιμένει λαβράκι» λέει στους αστυνομικούς και αυτοί δεν χάνουν την ευκαιρία. Αλλόφρονες ορμούν και κακοποιούν τον φοιτητή σε τέτοιο βαθμό που στο τέλος μεταφέρεται βαριά χτυπημένος απευθείας στο χειρουργείο!

Σε αυτή τη σύσκεψη ωστόσο ο Βασίλης Μπουκλάκος θα επιδείξει πνεύμα καλής συνεργασίας. Παρόντος του υφυπουργού Υγείας θα εμφανισθεί πρόθυμος να βοηθήσει τους γιατρούς. «Ο Μπουκλάκος δεν ήταν φιλικός σε αυτή την πρωτοβουλία. Κάθε άλλο μάλιστα. Αν περνούσε από το χέρι του, δεν θα πηγαίναμε ποτέ στο Πολυτεχνείο. Δεν μπορούσε όμως να κάνει διαφορετικά. Πήρε... ατάκα από τον Σαμαρά» σχολιάζει ένας από τους παρευρισκόμενους γιατρούς. «Εχουμε πολλά τηλεφωνήματα ότι οι φοιτητές χρειάζονται επειγόντως φάρμακα γιατί έχουν τραυματίες. Εχουμε υποχρέωση να πάμε...» λέει στους γιατρούς ο υφυπουργός. «Τότε ο πρόεδρος μας ρώτησε ποιοι θέλουν να πάνε εθελοντικά. Πρώτος εγώ γύρισα και είπα ότι δεν έχω αντίρρηση να πάω» αναφέρει ο κ. Σγούρας.

Μεταξύ των γιατρών που σπεύδουν στο γραφείο του προέδρου του νοσοκομείου είναι ο κ. Ιωάννης Θεόπιστος, βοηθός της A´ Χειρουργικής Κλινικής. Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του Λεωνίδας Παπασταματίου, επιμελητής της A´ Χειρουργικής Κλινικής, και Δημήτρης Δημητρακόπουλος, βοηθός της Κλινικής Πλαστικής Χειρουργικής, αποτελούν τα άλλα τρία μέλη της ιατρικής ομάδας που πηγαίνει στο Πολυτεχνείο.

«Εκείνη την ημέρα εφημέρευα στο νοσοκομείο όταν άκουσα από τα μεγάφωνα να προσέλθουν οι γιατροί των χειρουργικών μονάδων στο γραφείο του προέδρου» επισημαίνει στο «BHMAReportage» ο κ. Θεόπιστος. «Στη σύσκεψη αυτή θυμάμαι τον Βενιζέλο Σουρμελή, διευθυντή της Ορθοπαιδικής Κλινικής και πανεπιστημιακό, ο οποίος ήρθε ιδιαίτερα ανήσυχος. Καθώς ο Σουρμελής ήταν μεγάλος σε ηλικία, αποφασίστηκε να πάμε εμείς οι νεότεροι γιατροί. Τότε αυτός γύρισε και μας είπε: "Αντε, καλά... Αφήστε εμένα εδώ να συντονίζω και πηγαίνετε εσείς"». Ετσι και έγινε.

Μετά το πέρας της σύσκεψης ο Βασίλης Μπουκλάκος δεν χάνει την ευκαιρία να... νουθετήσει τους γιατρούς για την απόφασή τους να εκτελέσουν το καθήκον τους με αυταπάρνηση. «Βρε ******, έχεις γυναίκα και παιδιά και θα πας εκεί;» λέει με συνωμοτικό τρόπο στον κ. Σγούρα. Χωρίς να χάσει την ψυχραιμία του ο γιατρός τού απαντάει με αυστηρότητα: «Σας παρακαλώ πολύ, άλλη φορά να προσέχετε πώς μου μιλάτε. Αισθάνομαι ότι μπορώ και θέλω να πάω».

Απτόητοι οι γιατροί σπεύδουν να οργανώσουν την αποστολή τους. Με πολύτιμο αρωγό τον πρόεδρο του νοσοκομείου ξεκινούν να συγκεντρώσουν το αναγκαίο φαρμακευτικό υλικό, ενώ ενημερώνουν το γραφείο κίνησης να ετοιμαστούν τέσσερα ασθενοφόρα προκειμένου να μεταφέρουν, αν παραστεί ανάγκη, τραυματίες στο νοσοκομείο. «Τότε ήρθαν οι οδηγοί και μας είπαν ότι αρνούνται να πάνε στο Πολυτεχνείο. Και αυτό γιατί μάθανε ότι η αστυνομία κατέλαβε ένα ασθενοφόρο και ανάγκασε τον οδηγό να πάει στο Πολυτεχνείο και να ρίξει δακρυγόνα. Μάλιστα, όπως μας είπαν, οι φοιτητές ανέτρεψαν το ασθενοφόρο» προσθέτει ο κ. Σγούρας.

Μπροστά στα νέα δεδομένα οι γιατροί ζητούν από τον υφυπουργό Υγείας να φροντίσει για την ασφαλή μετακίνησή τους. Παρουσία του κ. Σγούρα ο Αναστάσιος Σαμαράς παίρνει το τηλέφωνο του προέδρου του νοσοκομείου και επικοινωνεί με τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του Πολυτεχνείου. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας ο υφυπουργός προτείνει στους φοιτητές να στείλουν έναν συνάδελφό τους για να μπει προπομπός της ιατρικής αποστολής. H Συντονιστική δέχεται να στείλει στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών έναν φοιτητή και οι οδηγοί του νοσοκομείου να πιάσουν το τιμόνι.

Ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη οι τηλεφωνικές διαπραγματεύσεις, στις αποθήκες του νοσοκομείου ο κ. Θεόπιστος προσπαθεί να δώσει λύσει σε ένα άλλο πρόβλημα που ανακύπτει. H πρόσβαση στην αποθήκη όπου φυλάσσεται το φαρμακευτικό υλικό δεν είναι δυνατή. H πόρτα είναι κλειδωμένη και ο αρμόδιος υπάλληλος, ο κ. Κυριάκος Χουχουλιδάκης, που κρατάει τα κλειδιά δεν βρίσκεται στο νοσοκομείο. Ο ίδιος θα καταφέρει να φτάσει με ταξί στο νοσοκομείο μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα, την ώρα που επιστρέφουν και τα ασθενοφόρα από το Πολυτεχνείο. Μάλιστα στη διαδρομή προς το νοσοκομείο, στην οδό Φειδιππίδου, το ταξί και τα ασθενοφόρα θα διασταυρωθούν με διαφορά λίγων λεπτών με τα τεθωρακισμένα άρματα που κατεβαίνουν από το Γουδί για το Πολυτεχνείο.

Το σπάσιμο της πόρτας θα αποφευχθεί χάρη σε έναν υπάλληλο του νοσοκομείου που καταφέρνει να βρει ένα αντικλείδι. «Μόλις μπήκαμε στην αποθήκη παρατηρήσαμε ότι οι γυάλινες προθήκες όπου φυλάσσονταν τα φάρμακα ήταν και αυτές κλειδωμένες» τονίζει ο κ. Θεόπιστος. «"Και τώρα τι κάνουμε; " ρώτησα τον διοικητικό διευθυντή του νοσοκομείου, παρουσία του υφυπουργού Υγείας. "Σπάστε τες" μας είπε. Δεν θέλαμε δεύτερη κουβέντα. Αρχίσαμε να ρίχνουμε στις τζαμαρίες κάτι κλωτσιές, μα τι κλωτσιές... Για κακή μου τύχη ένα γυαλί με κόβει στο πόδι. Με τρία ράμματα στα πεταχτά και ένα πρόχειρο μπαντάρισμα φορτώσαμε τα φάρμακα στα ασθενοφόρα και ετοιμαστήκαμε να ξεκινήσουμε».

Στο προαύλιο του νοσοκομείου έχει φτάσει ο φοιτητής, τον οποίο οι γιατροί εφοδιάζουν με ένα λευκό σεντόνι. Αυτό θα είναι το αναγνωριστικό σήμα για φοιτητές και αστυνομικούς. Λίγο προτού ξεκινήσει το ιατρικό κομβόι ο κ. Θεόπιστος απευθύνεται στον υφυπουργό Υγείας. «Κύριε υπουργέ, δώστε μια εντολή, γιατί ακούμε ότι αστυνόμοι πυροβολούν στα ασθενοφόρα!». Ο Αναστάσιος Σαμαράς σαστίζει.

«Είχαμε ακούσει ότι από την πλατεία Κάνιγγος και πέρα γίνεται χαλασμός Κυρίου και φοβόμασταν πως θα βρεθούμε ανάμεσα στα πυρά της αστυνομίας» εξηγεί σήμερα ο κ. Θεόπιστος. Ο υφυπουργός Υγείας τους παροτρύνει να μην ανησυχούν. «Μη φοβάστε, ώσπου να φτάσετε θα έχουν ειδοποιηθεί». Για κάθε ενδεχόμενο οι γιατροί φροντίζουν να πάνε ντυμένοι με τις χειρουργικές στολές τους! «Ημασταν με τις φόρμες του χειρουργείου και με τα πράσινα καπέλα για λόγους προνοίας. Φοβόμασταν. Επρεπε να είμαστε διακριτοί» προσθέτει ο κ. Θεόπιστος.

Από το Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών η πομπή των τεσσάρων ασθενοφόρων ξεκινάει λίγο μετά τις 9 το βράδυ. Διασχίζοντας τη Μεσογείων τα ασθενοφόρα φτάνουν στη Βασιλίσσης Σοφίας. Μπροστά από τον «Ευαγγελισμό» σταματούν προκειμένου να ανέβει ο φοιτητής επάνω στο καπό του αυτοκινήτου. Αυτό γίνεται. Ο φοιτητής κάθεται στο πρώτο ασθενοφόρο, πιάνει το σεντόνι και το σηκώνει σαν λευκή σημαία. Από εκεί με μικρή ταχύτητα φτάνουν στη Σόλωνος και στη συνέχεια κατηφορίζουν προς την πλατεία Κάνιγγος όπου πλήθος κόσμου τους υποδέχεται με χειροκροτήματα και ζητωκραυγές. «Οι γιατροί του Ρυθμιστικού είναι μαζί μας» φωνάζουν καθώς τα ασθενοφόρα συνεχίζουν την πορεία τους προς την Πατησίων.

«Μετά μυρίων βασάνων φτάσαμε στην πύλη του Πολυτεχνείου. Εκεί γινόταν το σώσε: καπνοί, μολότοφ, δακρυγόνα και κάποιοι πυροβολισμοί. Οι φοιτητές άνοιξαν το πορτάκι στην πύλη και μπήκαμε μέσα» αναφέρει ο κ. Θεόπιστος. Με υπόδειξη των γιατρών οι φοιτητές αδειάζουν από τα ασθενοφόρα τον ιατρικό εξοπλισμό και τα φάρμακα: μία φιάλη οξυγόνου, ορούς, αντιβιοτικά και γάζες.

Στη συνέχεια οι φοιτητές οδηγούν τον κ. Σγούρα στην αίθουσα όπου βρίσκεται η Συντονιστική Επιτροπή. Ο κ. Θεόπιστος μαζί με ομάδα φοιτητών βρίσκεται στο προαύλιο του Πολυτεχνείου, ενώ ο κ. Παπασταματίου κατευθύνεται στον χώρο όπου οι φοιτητές έχουν δημιουργήσει ένα υποτυπώδες ιατρείο. Εξω από την πόρτα ξεχωρίζει με μεγάλα γράμματα μια πινακίδα που αναφέρει: «1ο Λαϊκό Νοσοκομείο». Μετά την εμφάνιση του γιατρού ένας φοιτητής θα συμπληρώσει από κάτω με μαύρο μαρκαδόρο: «Διευθυντής Ακης Παπασταματίου»!

Από την πρώτη εξέταση των τραυματιών οι γιατροί διαπιστώνουν ότι οι περισσότεροι παρουσιάζουν εγκαύματα στα χέρια και θλαστικά τραύματα. «Καθώς έπεφταν τα δακρυγόνα πήγαιναν τα παιδιά να τα πιάσουν για να τα σβήσουν και καίγονταν» τονίζει ο κ. Θεόπιστος. «Ενας μόνο είχε σοβαρό τραύμα, το οποίο δεν γνωρίζω αν ήταν από αιχμηρό αντικείμενο ή κάτι άλλο. Αυτός και κάποιοι άλλοι φοιτητές χρειάζονταν απαραιτήτως νοσοκομειακή περίθαλψη».

Στην αίθουσα της Συντονιστικής Επιτροπής ο επικεφαλής της ιατρικής ομάδας του Ρυθμιστικού έρχεται σε αντιπαράθεση με τους φοιτητές καθώς του ζητούν να παραμείνουν τα ασθενοφόρα στο Πολυτεχνείο, φοβούμενοι ότι επίκειται η τελική επίθεση των δυνάμεων καταστολής. «Παιδιά, δεν έχω εντολή να αφήσω τους γιατρούς στο Πολυτεχνείο» τους λέει ο κ. Σγούρας. «Εκτός αυτού, δεν έχετε εδώ κανέναν βαριά τραυματία. Στο νοσοκομείο μπορούμε να προσφέρουμε καλύτερες υπηρεσίες».

Οι φοιτητές δεν πείθονται. «Οχι, δεν θα σας αφήσουμε να φύγετε» λένε κάποιοι στον γιατρό. «Με φέρνετε σε πολύ δύσκολη θέση» τους απαντά ο κ. Σγούρας και αντιπροτείνει: «Μπορώ να αφήσω ένα ασθενοφόρο απέναντι, στο ξενοδοχείο "Ακροπόλ", και θα σας δώσω, για ό,τι χρειαστείτε, τον αριθμό από το προσωπικό μου τηλέφωνο στο νοσοκομείο, το οποίο δεν θα είναι απασχολημένο. Θα είναι αποκλειστικά για εσάς». Μη έχοντας άλλη δυνατότητα οι φοιτητές συμφωνούν.

Υστερα από δυόμισι ώρες στο Πολυτεχνείο οι γιατροί του Ρυθμιστικού θα χάσουν κάθε επικοινωνία μεταξύ τους. Οι κκ. Σγούρας και Δημητρακόπουλος βρίσκονται με τα μέλη της Συντονιστικής. Ο κ. Παπασταματίου είναι στο ιατρείο, ενώ ο κ. Θεόπιστος κινείται κοντά στην κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. «Υστερα από τόσες ώρες τους έχασα» λέει ο κ. Θεόπιστος. «Δοκίμασα να βγω στην Πατησίων, να μεταφέρω τους πρώτους τραυματίες. Βγαίνοντας έξω βλέπω το 4129, το ασθενοφόρο στο οποίο επέβαινα, να λείπει το μισό. Από τη μέση και πάνω δεν υπήρχε. Το είχαν κάνει μαντάρα. Εκείνη τη στιγμή πλησίασε ένα ασθενοφόρο του IKA. Το σταμάτησα και έβαλα μέσα πέντε τραυματίες. Ο ένας επάνω στον άλλο».

Με τον ασύρματο του ασθενοφόρου ο γιατρός καλεί τον υφυπουργό Υγείας για να τον ενημερώσει, να ζητήσει οδηγίες, να πληροφορηθεί πού βρίσκονται οι τρεις συνάδελφοί του. «Δεν άργησε να απαντήσει. Μόνο που μου είπε να παραμείνω εκεί. "Τι λέτε, κύριε υπουργέ; " του απαντώ· "εδώ γίνεται χαμός, έχω να μεταφέρω πέντε τραυματίες". Επέμενε. Τότε γύρισα και του είπα εκνευρισμένος: "Αϊ γαμήσου, υπουργέ!". Είχα πανικοβληθεί. Φόβος; Τρόμος. Οποιος κάνει τον σκληρό λέει παραμύθια. Κόντευε να σπάσει η καρδιά μας από τον φόβο. Και τα μάτια σαν καταπακτές έξω».

Με το ασθενοφόρο του IKA και τους πέντε τραυματίες ο κ. Θεόπιστος αναχωρεί εσπευσμένα από το Πολυτεχνείο για το νοσοκομείο. «Ξεκινάμε μετά πολλών βασάνων να πάμε στο νοσοκομείο μέσω της λεωφόρου Αλεξάνδρας, ελισσόμενοι ανάμεσα σε ανατραπέντα αυτοκίνητα. Κάποια στιγμή ένας ένστολος έπεσε γονατιστός μπροστά στο αυτοκίνητο. Ηταν δόκιμος γιατρός. Κλαίγοντας μας ζητάει να τον πάρουμε μαζί μας προς τη Μεσογείων. Ηθελε να επιστρέψει στη μονάδα του, όπως μας είπε. Τον βάλαμε κάτω από τα σεντόνια και φύγαμε».

Με διαφορά λίγων λεπτών φτάνουν στην κεντρική πύλη οι άλλοι τρεις γιατροί. Καθώς ετοιμάζονται να αναχωρήσουν, ένας φοιτητής, που δείχνει φοβισμένος, πλησιάζει τον κ. Σγούρα και του λέει: «Γιατρέ, πάρτε με μαζί σας μέχρι το νοσοκομείο, αύριο παντρεύομαι». Αν και το επιχείρημά του δεν γίνεται πιστευτό, ο κ. Σγούρας δέχεται να τον πάρουν μαζί τους στο νοσοκομείο. Μέσω της Ιπποκράτους τα ασθενοφόρα του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών μπαίνουν στη λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Στη συμβολή Φειδιππίδου και Μεσογείων το προπορευόμενο ασθενοφόρο, στο οποίο επιβαίνει ο κ. Θεόπιστος, πέφτει πάνω σε στρατιωτικό όχημα που κλείνει τον δρόμο. «Μέσα από ένα Ντόιτς κατεβαίνουν δύο στρατιωτικοί με κράνη και τα πιστόλια στα χέρια και μας λένε: "Πού πάτε, ρε αλήτες;". Τους λέω ότι "μεταφέρουμε τραυματίες στο νοσοκομείο με εντολή του υπουργού". Αυτό το "με εντολή του υπουργού" το κοπανάγαμε συνεχώς. Με εντολή υπουργού τη γλιτώσαμε. "Τσακιστείτε από 'δώ" μας είπε ωρυόμενος. Ετσι φύγαμε, ενώ στο βάθος προλάβαμε να δούμε τα τανκς με τους προβολείς αναμμένους».

Από πίσω ακολουθούν τα άλλα ασθενοφόρα με τον κ. Σγούρα. Οι αξιωματικοί του Ντόιτς δεν κάνουν νόημα αυτή τη φορά να σταματήσουν τα ασθενοφόρα. H «εντολή υπουργού» φαίνεται ότι διατηρεί ακόμη κάποιο από το ειδικό της βάρος. Καθώς περνούν το στρατιωτικό μπλόκο οι γιατροί του Ρυθμιστικού πιστεύουν ότι ο δρόμος προς το νοσοκομείο είναι πλέον ανοιχτός. Δεν διασχίζουν ούτε μισό χιλιόμετρο της λεωφόρου Μεσογείων όταν ένα άλλο μπλόκο εμφανίζεται μπροστά τους.

Αυτή τη φορά τον δρόμο κλείνει ένα περιπολικό της Αστυνομίας στο ύψος των αστυνομικών σχολών. «Αναγκαστήκαμε να σταματήσουμε. Αμέσως μας πλησίασε ένας αστυνομικός και μας λέει: "Ποιοι είστε εσείς;". Του απαντάω ότι "μας έστειλε ο υπουργός στο Πολυτεχνείο". Ο αστυνομικός κοιτάζοντας τον φοιτητή με ρωτάει: "Και αυτός εδώ τι είναι;". Του εξηγώ πώς έχουν τα πράγματα. "Αυτόν θα τον πάρουμε μαζί μας" λέει με αυστηρό ύφος. "Οχι, με συγχωρείτε, δεν θα πάρετε τίποτε. Εγώ θα τον πάω στον υπουργό και εσείς πάρτε τον από αυτόν, εφόσον το επιθυμείτε"». Ο αστυνομικός με δυσκολία πείθεται να μετακινήσει το περιπολικό για να περάσουν τα ασθενοφόρα. Οταν το περιπολικό κάνει πίσω για να απελευθερώσει τον δρόμο, αυτό γίνεται για να μπορέσουν οι αστυνομικοί να ακολουθήσουν τα ασθενοφόρα στο νοσοκομείο! Θέλουν να συλλάβουν τον φοιτητή με κάθε τρόπο. Εστω και αν πρέπει πρώτα να... πάει στον υπουργό.

«Συνεχίζοντας προς το νοσοκομείο βλέπουμε ότι μας ακολουθεί το περιπολικό από πίσω» προσθέτει ο κ. Σγούρας. «Με το που φτάνουμε στο νοσοκομείο και αποβιβαζόμαστε, ορμάνε οι αστυνομικοί του περιπολικού, πιάνουν τον φοιτητή και τον χώνουν στο περιπολικό. Εξαλλος τρέχω στον Σαμαρά και του λέω: "Κύριε υπουργέ, η αποστολή εξετελέσθη αλλά συλλάβανε τον φοιτητή".

Τότε ο Σαμαράς κάνει κάποια τηλεφωνήματα στην Αστυνομία και μαθαίνει ότι πήγαν τον φοιτητή στο Αστυνομικό Τμήμα Αμπελοκήπων. Προς τιμήν του, υποχρέωσε τον Μπουκλάκο να πάει στο αστυνομικό τμήμα και να πάρει τον φοιτητή. Αν τον απελευθέρωσε ή όχι δεν γνωρίζω, γιατί και εγώ στη συνέχεια είχα προβλήματα με τον Μπουκλάκο». Ο υφυπουργός δεν γνώριζε ότι χειρότερη εκλογή για τον φοιτητή δεν θα μπορούσε να κάνει.

Προτού προλάβει να συνέλθει από αυτή την περιπέτεια, ο κ. Σγούρας συνειδητοποιεί ότι πρέπει να μεριμνήσει και για τον άλλο φοιτητή που ήρθε μαζί του από το Πολυτεχνείο και το ξημέρωμα... σκόπευε να παντρευτεί! «Μόλις είδαμε τι έγινε με τον φοιτητή που είχαμε προπομπό, λέω στον υποψήφιο γαμπρό: "Φόρεσε αυτή την ιατρική μπλούζα και φύγε προτού σε πιάσουν. Αν σε σταματήσουν, πες πως είσαι φοιτητής της Ιατρικής". Προτού φύγει του ζήτησα να αφήσει το τηλέφωνό του για να μάθω αν θα κατάφερνε να φτάσει στο σπίτι του. Μου το άφησε και έφυγε».

Παρά τη λύση που βρίσκει ο κ. Σγούρας, δεν ησυχάζει. Αιτία τα λόγια ενός συναδέλφου του που τον αναστατώνουν. «Δεν φοβάστε, κύριε Σγούρα, που του δώσατε την μπλούζα σας;» τον ρωτάει ένας από τους βοηθούς του. Ο πανικός τον κυριεύει. «Μέσα η μπλούζα έγραφε το όνομά μου. Για να τις ξεχωρίζουμε, όπως ξέρετε, γράφουμε με μαρκαδόρο τα ονόματά μας. Τότε ανησύχησα πραγματικά. Θυμήθηκα ότι ο νεαρός μού είχε αφήσει το τηλέφωνό του. Υστερα από λίγο του τηλεφώνησα και, ω του θαύματος, το σήκωσε ο ίδιος!

- Εφτασες...

- Ναι, τα κατάφερα.

- Μπράβο.

- Σας ευχαριστώ...

- Την μπλούζα που σου έδωσα που την έχεις;

- Εδώ, στο σπίτι μου.

- Ωραία, κάψ' την!».

Οι γιατροί του Ρυθμιστικού ανακρίνονται στην ΕΣΑ

«Ερχονται δύο κύριοι με πολιτικά και μου λένε: "ακολουθήστε μας"» θυμάται σήμερα ο γιατρός Ιωάννης Θεόπιστος

Λίγες εβδομάδες μετά την επικίνδυνη αποστολή τους στο Πολυτεχνείο οι γιατροί του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών θα κληθούν από την ΕΣΑ να δώσουν εξηγήσεις. Αυτό συνέβη όταν ο Δημήτρης Ιωαννίδης ανέτρεψε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο. Πρώτος προσήχθη ο κ. Ιωάννης Θεόπιστος από το σπίτι του στου Ζωγράφου. «Ερχονται δύο κύριοι με πολιτική περιβολή και με ρωτάνε: "Είστε ο γιατρός Ιωάννης Θεόπιστος;". Λέω: "Μάλιστα". "Σας παρακαλώ να μας ακολουθήσετε". Λέω: "Τι είστε εσείς;". "Αστυνομικοί" μου απαντάνε. Λέω: "Τώρα;". "Ναι, τώρα"». Μόλις κατέβηκαν στον δρόμο ο γιατρός διαπίστωσε ότι τον περίμενε ένα στρατιωτικό τζιπ. «Αυτό δεν μου άρεσε. Με ενέβαλε σε σκέψεις. Αστυνομικοί με στρατιωτικό τζιπ; αναρωτήθηκα».

Κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς την οδό Βασιλίσσης Σοφίας ο κ. Θεόπιστος προσπαθεί να μάθει τον λόγο της προσαγωγής του. «Εμείς δεν ξέρουμε τίποτε. Αυτή την εντολή είχαμε, αυτή εκτελέσαμε» του απαντούν. «Στην ΕΣΑ με οδήγησαν σε μια αίθουσα αναμονής. "Καθήστε" μου λένε. Κάθησα. Για δύο ώρες δεν μου μίλησε κανείς. Κάποια στιγμή με πήγαν σε μια άλλη αίθουσα. Εκεί, σε ένα γραφείο καθόταν ένας βλοσυρός αξιωματικός, ο οποίος για πολλή ώρα έκανε ότι κοιτούσε κάτι έγγραφα, ενώ περιστασιακά μιλούσε στο τηλέφωνο. Δεν μου έδινε καμιά σημασία» θυμάται ο κ. Θεόπιστος.

Οταν αποφασίσει να του μιλήσει, ο αξιωματικός της ΕΣΑ θα ζητήσει να μάθει τη βιογραφία του κ. Θεόπιστου. «"Πού γεννήθηκες;". "Στα Γιάννενα" του λέω. "Ποιους ξέρεις απ' τα Γιάννενα; " με ρωτάει. "Πολλούς, πάρα πολλούς" απαντώ. "Πού ήσουν, τι έκανες στον συμμοριτοπόλεμο;". "Πήγαινα στο σχολείο" του είπα. "Στο Πολυτεχνείο γιατί πήγες;". "Πήγα με εντολή υπουργού"». Για μία ακόμη φορά η «εντολή υπουργού» θα βγάλει τον γιατρό από τις περιπέτειες. Την ίδια ημέρα ο γιατρός κ. Νίκος Σγούρας θα ενημερωθεί από τον διοικητικό διευθυντή του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών Βασίλη Μπουκλάκο ότι «νωρίς το πρωί τον αναζήτησαν στο νοσοκομείο άνδρες της ΕΣΑ». Ο κ. Σγούρας έχασε το χρώμα του.

«Κοψοχόλιασα. Ρωτούσαν να μάθουν ποιος έδωσε την εντολή να πάνε οι γιατροί στο Πολυτεχνείο τη φιάλη οξυγόνου. "Εσύ τι τους είπες; " ρώτησα με αγωνία τον Μπουκλάκο. "Εγώ τι να πω;.. Είπα ότι δεν έχω ιδέα". Περίμενα να έρθουν να με συλλάβουν». Οταν αργότερα θα πάει στο σπίτι του, ο κ. Σγούρας θα βρει τη γυναίκα του αναστατωμένη. Μόλις πριν από λίγο είχε ακούσει στο γερμανικό ραδιόφωνο ότι η ΕΣΑ συνέλαβε έναν γιατρό του νοσοκομείου. Εκείνη τη στιγμή ο γιατρός και η σύζυγός του δεν γνώριζαν ότι είχε συλληφθεί ο κ. Θεόπιστος!

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003

συνεχιζετε......

H «NYXTA TOY ΑΓΙΟΥ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ»
«Εδολοφονήθη άνθρωπος εν ψυχρώ εκ της κακουργίας ταύτης»
OI ΑΓΝΩΣΤΟΙ NEKPOI ΤΗΣ 17ΗΣ NOEMBPIOY 1973

Μεσάνυχτα 16ης Νοεμβρίου 1973. H Αθήνα φλέγεται από τα πυρά και τα δακρυγόνα των δυνάμεων ασφαλείας που επιχειρούν με όλα τα μέσα να καταπνίξουν την εξέγερση των φοιτητών. Το Πολυτεχνείο έχει μετατραπεί σε πεδίο βολής ελεύθερων σκοπευτών, ενώ στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών - το σημερινό Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών - καταφθάνουν τα πρώτα κύματα των τραυματιών.

Τους ακολουθούν εκατοντάδες συγγενείς και φιλικά τους πρόσωπα. Μεταξύ αυτών, ένας νεαρός άνδρας αναζητεί τον αδελφό του που τραυματίστηκε στα πόδια από πυρά και διακομίστηκε σε κρίσιμη κατάσταση στο Γενικό Κρατικό. Κατά την είσοδό του στο νοσοκομείο δέχεται την άγρια επίθεση των αστυνομικών της φρουράς του νοσοκομείου, οι οποίοι είχαν σπεύσει εκεί με τα IX αυτοκίνητά τους, ύστερα από τηλεφωνική ειδοποίηση των ανωτέρων τους.

Ο νεαρός τούς εκλιπαρεί να του επιτρέψουν να αναζητήσει τον αδελφό του στα εξωτερικά ιατρεία. Φοβάται για τη ζωή του. Οι αστυνομικοί αντιδρούν, θέλουν να τον συλλάβουν. Εξαγριωμένοι του επιτίθενται με βρισιές και χειρονομίες. Ενας από αυτούς ορμάει απροειδοποίητα και τον χαστουκίζει! Τα όσα ακολουθούν δεν έχουν προηγούμενο.

Προτού προλάβει να διαμαρτυρηθεί για την απαράδεκτη συμπεριφορά τους, δέχεται νέα επίθεση. Αυτή τη φορά του επιτίθενται τρεις αστυνομικοί. Τον ξυλοκοπούν με μανία. Μπροστά στα έκπληκτα μάτια εκατοντάδων Αθηναίων που έχουν κατακλύσει το προαύλιο του νοσοκομείου, συνεχίζουν να τον δέρνουν αλύπητα. «Λυπηθείτε τη μάνα μου!» φωνάζει ο νεαρός. H αγωνία για την τύχη του αδελφού του, για την κατάσταση της υγείας του, θα αποβεί μοιραία για τη δική του ζωή!

Με γροθιές και κλωτσιές οι αστυνομικοί χτυπούν τον νεαρό άνδρα ο οποίος προσπαθεί να ξεφύγει από τα χέρια τους για να γλιτώσει. Προς στιγμήν τα καταφέρνει. Ξεφεύγει. Τρέχει στο προαύλιο του Γενικού Κρατικού να σωθεί. Από πίσω οι αστυνομικοί, τον κυνηγούν. Λίγα μέτρα πιο πέρα, στην πίσω πλευρά του νοσοκομείου, τον πιάνουν. Εκτός εαυτού, του επιτίθενται για τρίτη φορά. Ανήμπορος να προβάλει κάθε αντίσταση, ο νεαρός θα υποκύψει στα δολοφονικά χτυπήματα. H βία των αστυνομικών θα τερματισθεί μόνο όταν το θύμα θα αφήσει την τελευταία πνοή του!

«Εγώ επήγαινα στο χειρουργείο να χειρουργήσω. Περνώντας από τον διάδρομο άκουσα φωνές. Εγύρισα και είδα αστυνομικούς να χτυπούν ανηλεώς ένα παιδί στην αυλή του νοσοκομείου» λέει ο κ. Γιώργος Πεφάνης, γιατρός τότε του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών και ένας από τους αυτόπτες μάρτυρες του τραγικού περιστατικού. «Είχα ακούσει ότι αυτό το παιδί αναζητούσε τον αδελφό του που είχε τραυματιστεί στο Πολυτεχνείο. Μετά έμαθα ότι αυτό το παιδί, ο συνοδός, χάθηκε. Πέθανε!».

Ενας από τους μάρτυρες του αποτρόπαιου εγκλήματος ήταν και ο κ. Κυριάκος Χουχουλιδάκης, αποθηκάριος φαρμακευτικού υλικού του νοσοκομείου, ο οποίος αργά το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου επέστρεψε εσπευσμένα στη θέση του, λόγω των δραματικών γεγονότων.

«Ηταν ένα παλικάρι το οποίο ακούστηκε ότι συνόδευε ή αναζητούσε έναν τραυματία στα εξωτερικά ιατρεία» τονίζει στο «BήμαReportage» ο κ. Χουχουλιδάκης. «Ενας από τους αστυνομικούς τον βούτηξε από το μπουφάν. Από τον διαπληκτισμό, το μπουφάν του νεαρού έμεινε στα χέρια του αστυνομικού που τον τραβούσε. Τότε ο νεαρός απελευθερώθηκε και έτρεξε να φύγει. Τον έπιασαν όμως λίγα μέτρα πιο κάτω. Τον χτύπησαν αλύπητα. Αυτό το παιδί άκουσα ότι το σκότωσαν»!

H απίστευτη ιστορία αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια προκαταρκτικής εξέτασης που διενήργησε τον Σεπτέμβριο του 1974 η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών για τα αιματηρά γεγονότα του Πολυτεχνείου. Τη διενέργεια της έρευνας είχε αναλάβει ο Δημήτρης Τσεβάς, εισαγγελέας τότε του Πρωτοδικείου Αθηνών. Υστερα από ενδελεχή εξέταση της υπόθεσης, ο διακεκριμένος εισαγγελέας κατάφερε να ρίξει φως στη δολοφονία και να κατονομάσει δύο από τους αστυνομικούς που συμμετείχαν στο λιντσάρισμα του νεαρού.

Το έγκλημα αποκάλυψαν επτά εργαζόμενοι από το ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό του νοσοκομείου, οι οποίοι κατέθεσαν στο πλαίσιο της εισαγγελικής έρευνας. Σύμφωνα με όσα κατήγγειλαν, δράστες του αποτρόπαιου εγκλήματος ήταν αστυνομικοί που υπηρετούσαν στη μόνιμη φρουρά του νοσοκομείου.

Μάλιστα, ένας από τους εργαζομένους αποκάλυψε στον εισαγγελέα ότι μετά τη δολοφονία του νεαρού, οι αστυνομικοί μετέφεραν το θύμα τους στον νεκροθάλαμο του νοσοκομείου! «Γύρω στα μεσάνυχτα της Παρασκευής ένας νέος άνθρωπος ήλθε στο Ρυθμιστικό ζητώντας πληροφορίες για τους δικούς του. Πέσανε επάνω του τρεις αστυφύλακες που ήσαν στο Ρυθμιστικό και τον κομμάτιασαν κυριολεκτικώς στο ξύλο με αποτέλεσμα να πεθάνει. Τον μετέφεραν εν συνεχεία στο νεκροθάλαμο»!

Παρ' όλα αυτά η εισαγγελική έρευνα για τη διαλεύκανση του πρωτοφανούς εγκλήματος δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Κι αυτό για δύο βασικούς λόγους: ούτε η ταυτότητα του νεαρού εξακριβώθηκε, ούτε το πτώμα του στάθηκε δυνατόν να εντοπιστεί. Είχε περάσει ένας χρόνος από τη στυγερή δολοφονία και κάποιοι φρόντισαν να χαθούν τα ίχνη του μια για πάντα. Οσοι γνώριζαν την απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα, κράτησαν το στόμα τους κλειστό.

Το ίδιο άλλωστε συνεχίζουν να κάνουν ακόμη και σήμερα. Παρ' ότι πέρασαν τριάντα χρόνια, αποφεύγουν να μιλήσουν και να αποκαλύψουν μια από τις πιο μελανές σελίδες των αιματηρών γεγονότων του Πολυτεχνείου. Αγνωστο γιατί, ακόμη και οι μάρτυρες που κατέθεσαν στο δικαστήριο και κατήγγειλαν τότε την αγριότητα των αστυνομικών, σήμερα δηλώνουν ορθά-κοφτά ότι «το θέμα έκλεισε» γι' αυτούς. Κάποιοι άλλοι μάρτυρες φτάνουν στο σημείο να υποστηρίξουν ότι δεν θυμούνται τα όσα κατήγγειλαν στη Δικαιοσύνη γιατί «πέρασαν 30 χρόνια από τότε». Αυτό υποστήριξε στο «Bήμαreportage» γιατρός του νοσοκομείου, ο οποίος είχε καταγγείλει στη Δικαιοσύνη τη δολοφονία ασθενούς του από αστυνομικούς!

Κάτω από τις χειρότερες δυνατές συνθήκες εκείνης της εποχής - ενάμιση μόλις μήνα αφότου η χώρα βγήκε από τον «γύψο» -, η εισαγγελική έρευνα, που ξεκίνησε στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1974, ήταν αναμενόμενο να προσκρούσει στην έλλειψη του «παθητικού υποκειμένου», όπως σχολίασε στη δίκη των υπευθύνων του Πολυτεχνείου ο εισαγγελέας του Πενταμελούς Εφετείου Νίκος Γανώσης. Αν και οι ένοχοι λογοδότησαν στη Δικαιοσύνη το 1975, η τιμωρία τους δεν υπήρξε παραδειγματική. Κάθε άλλο μάλιστα. H δικαιοσύνη «αποδόθηκε» με ποινή λίγων μηνών, και μάλιστα εξαγοράσιμη.

Με αυτούς τους οιωνούς άρχισε ένα χρόνο πριν την προκαταρκτική εξέταση του θέματος ο εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς. Σε πείσμα των καιρών ο διακεκριμένος εισαγγελέας κατάφερε να βρει τον μίτο που οδηγούσε στους δράστες. Σύμφωνα με το πόρισμά του, φυσικοί αυτουργοί του στυγερού εγκλήματος ήταν δύο αστυνομικοί που υπηρετούσαν στη μόνιμη αστυνομική φρουρά του νοσοκομείου.

Στα γεγονότα του Πολυτεχνείου οι δύο επίορκοι αστυνομικοί υπήρξαν ο τρόμος του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών. Ο εφιάλτης εκατοντάδων νέων ανθρώπων που τραυματισμένοι στα φορεία, στα κρεβάτια και στα χειρουργεία, βίωσαν τη βαρβαρότητα! «Υπήρξαν πολλαί περιπτώσεις βαρυτάτων τραυματισμών, υπό των "γενναίων" αυτών αστυνομικών προκληθέντων» υπογράμμιζε ο εισαγγελέας στην έκθεσή του και προσέθετε: «Το ανήκουστον όμως και φοβερόν είναι ότι εδολοφονήθη άνθρωπος εν ψυχρώ εκ της κακουργίας των ταύτης»!

Σύμφωνα με την τελική έκθεση της προκαταρκτικής εξέτασης, «υπεύθυνοι της περί ής πρόκειται τραγωδίας» ήταν οι αστυνομικοί Ηλίας Καραδήμας και Νίκος Νηστικάκης. «Αστυφύλαξ υπό στοιχεία Λ21 Ηλίας Καραδήμας και δεύτερος τοιούτος υπό το μικρόν όνομα Νικόλαος, εκτελούντες υπηρεσίαν εν τω Ρυθμιστικώ Κέντρω Αθηνών την νύκτα της 16ης προς 17ην Νοεμβρίου 1973, τυγχάνουν συναυτουργοί μετ' άλλων αγνώστων, ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως και επικίνδυνων σωματικών βλαβών εις βάρος τραυματιών και των συνοδών τους» επεσήμανε στο πόρισμά του ο Δημήτρης Τσεβάς, με το οποίο ζητούσε την ποινική τους δίωξη.

Ενα χρόνο μετά, τον Νοέμβριο του 1975, οι δύο αστυνομικοί θα βρεθούν στο εδώλιο του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών, μαζί με τους Γεώργιο Παπαδόπουλο, Δημήτρη Ιωαννίδη, Νικόλαο Ντερτιλή και τους «συνεργάτες» τους. Ο Ηλίας Καραδήμας υποστήριξε ότι δεν έχει καμία σχέση με όσα του καταμαρτυρούν, παρ' ότι στην ακροαματική διαδικασία αποδείχθηκε «δίχως καμία αμφιβολία ότι κακοποίησε ανθρώπους».

Ο Νίκος Νηστικάκης έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί ότι στις 16 προς 17 Νοεμβρίου δεν βρισκόταν στο νοσοκομείο. Το άλλοθί του δεν έγινε δεκτό από το δικαστήριο, καθώς ο τραυματιοφορέας Παναγιώτης Νικητόπουλος κατέθεσε ότι όχι μόνο τον συνάντησε εκείνο το βράδυ στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, αλλά τον είδε, μαζί με άλλους αστυνομικούς, να χτυπάει με κλομπ τους συνοδούς των τραυματιών!

«Ανέβαινα στο δεύτερο χειρουργείο και ενώ βρισκόμουν μεταξύ πρώτου και δευτέρου ορόφου, άκουσα φωνές και κάποιον να ζητάει βοήθεια και να λέει: "Οχι, δεν είμαι εγώ, λυπηθείτε τη μάνα μου". Είδα τότε από το παράθυρο στην πίσω αυλή του νοσοκομείου δύο αστυφύλακες να δέρνουν ένα νεαρό παιδί» κατέθεσε συγκινημένη η νοσοκόμα Φούλα Ψυχογιού. «Επαθα σοκ και άρχισα να φωνάζω, οπότε ήρθε ο γιατρός Γεωργούλης, που προσπάθησε να με καθησυχάσει.

Λίγο αργότερα είδα τους ίδιους αστυνομικούς να χτυπούν πάλι τον νεαρό, ωσότου τον άφησαν πεσμένο μπρούμυτα και έφυγαν. Δεν έμαθα τι απέγινε το παιδί γιατί λιποθύμισα». Παρά τη «μεταμφίεση» του Ηλία Καραδήμα, που παρουσιάστηκε στο δικαστήριο με μουστάκι και γυαλιά, η νοσοκόμα του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών, χωρίς κανέναν δισταγμό, θα τον αναγνωρίσει ως έναν από τους δράστες «που κακοποιούσαν το νεαρό».

Ο γιατρός κ. Γιώργος Πεφάνης κατέθεσε ότι είδε στο προαύλιο του νοσοκομείου αστυνομικούς να χτυπούν νεαρό άτομο που βρισκόταν πεσμένο καταγής, το οποίο έμαθε στη συνέχεια ότι πέθανε. «Συνέχιζαν να τον χτυπούν μέχρι που έχασε τις αισθήσεις του. Μετά τον μετέφεραν με φορείο». Τη μαρτυρία του γιατρού επιβεβαίωσε κατά γράμμα ο τραυματιοφορέας κ. Ιωάννης Μάρας, ο οποίος το βράδυ της 16ης προς 17η Νοεμβρίου 1973 είχε βάρδια στον νεκροθάλαμο του νοσοκομείου.

Ο ίδιος όμως θα προσθέσει κάτι πιο σημαντικό: τη μοιραία νύχτα, όπως κατέθεσε στο δικαστήριο, μετέφεραν στον θάλαμο επτά νεκρούς, εκ των οποίων οι τρεις είχαν στοιχεία ταυτότητας, ενώ οι τέσσερις όχι. Ενας από αυτούς ήταν ο νεαρός για τον οποίο ο Ιωάννης Μάρας έμαθε ότι υπέκυψε μετά τον άγριο ξυλοδαρμό του από τους αστυνομικούς που υπηρετούσαν στο νοσοκομείο!

Ο συνάδελφος του Ιωάννη Μάρα κ. Αθανάσιος Μπαλάφας ανέφερε ότι είδε αστυνομικούς να δέρνουν ασθενείς και άκουσε ότι ένας νεαρός που συνόδευε τον αδελφό του στο νοσοκομείο πέθανε από ξυλοδαρμό. Μετά τις καταιγιστικές αποκαλύψεις των αυτοπτών μαρτύρων ο συνήγορος υπεράσπισης του δικτάτορα Παπαδόπουλου ζήτησε τον λόγο για να πει κάτι που φαίνεται ότι γνώριζαν καλά οι δράστες του εγκλήματος: «Νεκρός μη ανακαλυφθείς δεν υπάρχει»!

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003

Οι άγνωστοι νεκροί του Πολυτεχνείου
10 πτώματα που δεν βρέθηκαν ποτέ

«Εκ των εκτεθέντων δήλον καθίσταται ότι εις τους καταλόγους των επισήμως ανακοινωθέντων και υπό της ερεύνης βεβαιωθέντων τοιούτων, δέον να προστεθούν και έτεροι δέκα έξ (16) τουλάχιστον βασίμως προκύπτοντες, οίτινες, τονιστέον και πάλιν, ουδεμίαν έχουν, ως προς την ταυτότητα, σχέσιν με τους επισήμως ανακοινωθέντας».

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς στην προκαταρκτική εξέταση που διενήργησε για τα αιματηρά γεγονότα του Πολυτεχνείου. Μετά την εκτεταμένη έρευνα διαπίστωσε ότι τις ημέρες που συγκλόνισαν την Ελλάδα υπήρξαν δολοφονίες με γνωστούς σε αρκετές περιπτώσεις δράστες, αλλά με άγνωστα πάντοτε θύματα.

Δύο από τις σκοτεινές δολοφονίες τις εντόπισε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών. Δράστες ήταν αστυνομικοί που υπηρετούσαν στη μόνιμη αστυνομική φρουρά του νοσοκομείου. Τα θύματα όμως ήταν άγνωστα. Κατόπιν αυτού ο Δημήτρης Τσεβάς αναζήτησε τις απαντήσεις στον νεκροθάλαμο του μεγαλύτερου νοσοκομείου της χώρας, όπου διακομίστηκαν οι περισσότεροι τραυματίες και οι νεκροί του Πολυτεχνείου. Εκεί διαπίστωσε αμέσως ότι μόνο στις 16 προς 17 Νοεμβρίου διακομίστηκαν 10 νεκροί οι οποίοι δεν βρέθηκαν ποτέ! Αυτό προέκυψε από τις επίσημες αναφορές των νοσηλευτών που ήταν υπεύθυνοι του νεκροθαλάμου του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών.

Ο Νικ. Νίκας, ο οποίος είχε υπηρεσία ως τις 11 το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου, κατέθεσε στον εισαγγελέα ότι «παρέλαβε και ετοποθέτησε εις τον νεκροθάλαμον επτά πτώματα νέων ανδρών, ηλικίας 22-25 ετών, τα οποία δεν συνωδεύοντο από πιστοποιητικόν θανάτου και κάρταν περί της ταυτότητος του νεκρού». Ο Ιωάννης Μάρας, που ανέλαβε υπηρεσία αμέσως μετά τον Νίκα, κατέθεσε ότι «παρέλαβε επτά πτώματα, νέων ομοίως ανδρών, ηλικίας 20-35 ετών, εκ των οποίων τα τέσσερα ήσαν αγνώστου ταυτότητος»!

Οταν ο Δημήτρης Τσεβάς θελήσει να μάθει τον επίσημο αριθμό των νεκρών στα αρχεία του νοσοκομείου, θα βρεθεί προ εκπλήξεως. «Και ούτω κατά την τραγικήν εκείνην νύκτα των γεγονότων, 16 προς 17 Νοεμβρίου 1973, ένδεκα πτώματα αγνώστων νέων διακομίζονται εις το Ρυθμιστικόν Κέντρον Αθηνών, άτινα όμως, πλην ενός - κατά τα επίσημα στοιχεία του νοσοκομείου -, ουδαμού εμφανίζονται, ούτε καταχωρίζονται!».

Στο πολυσέλιδο πόρισμα που συνέταξε τον Οκτώβριο του 1974 υπογράμμιζε για το θέμα: «... Και η ανυπαρξία επισήμων στοιχείων εν τω νοσοκομείω δεν αποδεικνύει βεβαίως την ανυπαρξία πτωμάτων, διότι αι καταθέσεις είναι κατηγορηματικαί και σαφείς και πλήρως εκ της ερεύνης εβεβαιώθη ότι ουδεμία εγένετο επίσημος εγγραφή του πλήθους των εισαγομένων τότε τραυματιών εις το Γενικόν βιβλίον της πύλης».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πηγή από την οποία βρήκε ο εισαγγελέας τον αριθμό των τραυματιών. «Μόνον οι αυτόθι ευρισκόμενοι αστυνομικοί εμερίμνων διά τα καθ' εαυτούς περί τούτου και τα υπ' αυτών συλλεγέντα στοιχεία». Κατόπιν αυτών καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «θα ήτο μάταιον επομένως να ερευνηθή περαιτέρω, μολονότι επεχειρήθη, τι εγένοντο οι νεκροί ούτοι» στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών.

Για τους λόγους αυτούς ο διακεκριμένος εισαγγελέας δεν θα καταφέρει να δώσει μια κατηγορηματική απάντηση σχετικά με την τύχη των άγνωστων νεκρών του Πολυτεχνείου. Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση που κάνει το 1974: «Παραμένει βεβαίως πάντοτε το ερώτημα: Τι εγένοντο τα πτώματα των νεκρών τούτων και διατί οι οικείοι των εξακολουθητικώς σιωπούν; Δεν είναι εύκολος η απάντησις εις τον χαράσσοντα τας γραμμάς ταύτας. Είναι υποχρέωσις, όμως, η έναντι του προβλήματος θέσις και η κατανόησις των ανερμηνεύτων ή αδυνάτων». Τριάντα χρόνια μετά, το ερώτημα περιμένει απάντηση.

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003

συνεχιζετε.....

O ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ-ΟΔΗΓΟΣ TOY TANK που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου σπάει τη σιωπή του και μιλάει πρωτη φορα για το μακελειο της 17ης Νοεμβρίου 1973

«ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ ΓΙ' AYTO ΠΟΥ HMOYN, ΓΙ' AYTO ΠΟΥ EKANA. Τότε αισθανόμουν ότι έκανα κάτι καλό, κάτι μεγάλο. Στους "μαυροσκούφηδες", στο Γουδί, είχα γίνει ο ήρωας που διέλυσε τους εχθρούς της πατρίδας, τα "παλιοκουμμούνια", όπως λέγαμε τότε τους φοιτητές. Αυτά μου έλεγαν, αυτά πίστευα.

Τι περιμένεις!.. Ούτε μια εφημερίδα δεν είχα διαβάσει μέχρι τότε. Είχα γίνει και εγώ φασίστας. Μέχρι που μπήκα μέσα, πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής μου. »

1973-2003. Ο A. Σκευοφύλαξ, ο έφεδρος στρατιώτης του τεθωρακισμένου άρματος που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, σπάει την τριαντάχρονη σιωπή του και αποκαλύπτει όσα συνέβησαν τη μαύρη νύχτα που σημάδεψε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και στιγμάτισε για πάντα τη ζωή του. «Ντρέπομαι γι' αυτό που ήμουν, γι' αυτό που έκανα» λέει στην εκ βαθέων εξομολόγησή του.

Μια στιγμή, μια ζωή. Στη «μία και μοναδική φορά» που δέχθηκε να ξύσει «τις πληγές του παρελθόντος», όπως λέει σε μια αποστροφή του λόγου του ο κ. Σκευοφύλαξ, περιγράφει λεπτό προς λεπτό τη στρατιωτική επιχείρηση της χούντας, η οποία ξεκίνησε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 16ης Νοεμβρίου με την έξοδο των τανκς στους δρόμους της Αθήνας και ολοκληρώθηκε στις 3.30 το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, με την αιματοβαμμένη εισβολή στο Πολυτεχνείο.

Στη σπάνια μαρτυρία του ο κ. Σκευοφύλαξ μνημονεύει τις δραματικές στιγμές που εκτυλίχθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, τις ειρηνικές εκκλήσεις των φοιτητών που ηχούσαν στα αφτιά του σαν «κραυγές εχθρών της πατρίδας». Τις διαταγές των αδίστακτων στρατιωτικών που πίστεψε ότι ήταν «πατριώτες».

Θυμάται - τότε με χαρά, τώρα με θλίψη - τον πόνο των φοιτητών που είδαν το όνειρό τους να τσαλακώνεται κάτω από τις ερπύστριες που ο ίδιος έθεσε σε κίνηση, τον τρόμο που ακολούθησε από τις λυσσαλέες επιθέσεις των αστυνομικών.

Το απαράμιλλο θάρρος του φοιτητή που γύρισε και του είπε: «Τι κατάλαβες τώρα που μπήκες μέσα;». Την οργή που του προκάλεσε και λίγο έλειψε να τον οδηγήσει σε εν ψυχρώ δολοφονία. «Αυτός ο φοιτητής δεν ξέρει πόσο τυχερός στάθηκε εκείνη τη στιγμή... Αν έλεγε μια κουβέντα ακόμη, θα τον σκότωνα»!
Οι λέξεις βγαίνουν με δυσκολία. Σε αυτή τη συνέντευξη του κ. A. Σκευοφύλακος μιλούν δύο πρόσωπα: ο 20χρονος έφεδρος στρατιώτης και ο 50χρονος βιοπαλαιστής. Αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει, ακόμη και σήμερα, για μια ενέργεια που τον κατέστησε αρνητικό πρωταγωνιστή στην κρισιμότερη στιγμή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Μια στιγμή, μια αιωνιότητα. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό, ο A. Σκευοφύλαξ θα μοχθήσει για να ζήσει. «Στο μεροκάματο η ζωή μου άλλαξε 180 μοίρες. Εμένα που μου έμαθαν να μισώ τους κομμουνιστές, ψήφισα δύο φορές το KKE». Στα 30 του θα παντρευτεί, θα αποκτήσει παιδιά.

Ζώντας σε μια γειτονιά των νοτίων προαστίων, όλα αυτά τα χρόνια αποφεύγει να μιλάει για τα γεγονότα εκείνης της νύχτας. Οσες φορές θα τον ρωτήσουν «τι σχέση έχεις με τον "πορτάκια" του Πολυτεχνείου;», θα μιλήσει για «μακρινό ξάδελφο που σκοτώθηκε σε τροχαίο»! Στη γυναίκα του θα ανοίξει την καρδιά του ύστερα από χρόνια. Στα τρία παιδιά του δεν το έχει αποφασίσει ακόμη. «Είμαι ένας άνθρωπος που δεν υπήρξε ποτέ 20 χρόνων. Ο έφεδρος στρατιώτης A. Σκευοφύλαξ σκοτώθηκε σε τροχαίο»!

1973-2003. Τριάντα χρόνια μετά, ο άνθρωπος που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου θα πει για τους φοιτητές, τους νέους και τους εργαζομένους που αγωνίστηκαν για την πτώση της χούντας: «Είχαν μεγάλη ψυχή. Ηταν παλικάρια». Ο κ. Σκευοφύλαξ δεν θα ξεχάσει τη φοιτήτρια που τραυματίστηκε κατά την εισβολή του τανκ, την καθηγήτρια σήμερα του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Πέπη Ρηγοπούλου. «Θα ήθελα να τη δω, να της πω... Δεν τολμάω όμως. Τα λόγια δεν σβήνουν τις πράξεις».

Η μαρτυρια

«Την ημέρα εκείνη ήμουν υπηρεσία. Στον στρατό είχα δέκα μήνες. Ημουν εκπαιδευτής στο Κέντρο Τεθωρακισμένων, στο Γουδί. Τότε οι "μαυροσκούφηδες" ήταν σώμα επιλέκτων. Πήγα εθελοντικά. Μόλις άρχισαν τα επεισόδια, μπήκαμε επιφυλακή. "Οι κομμουνιστές καίνε την Αθήνα" μας έλεγαν και εμείς τους πιστεύαμε. Θυμάμαι στο στρατόπεδο κάποιοι είχαν ραδιοφωνάκια και ακούγαμε στα κρυφά τον σταθμό του Πολυτεχνείου. "Παλιοκουμμούνια" θα καλοπεράσετε!" λέγαμε».

Στα 20 χρόνια του ο A. Σκευοφύλαξ βρέθηκε στη δίνη του κυκλώνα, στην επίλεκτη ομάδα του Σώματος των Τεθωρακισμένων κατέπνιξε την εξέγερση των φοιτητών. «Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 16ης Νοεμβρίου, η ίλη μου πήρε εντολή να ετοιμαστεί για έξοδο. Αποφασίστηκε να βγουν πέντε δικά μας άρματα, κάτι γαλλικά AMX30. Εγώ ήμουν οδηγός στο πρώτο άρμα που βγήκε στον δρόμο». Στο ίδιο άρμα βρίσκονταν ο αξιωματικός Μιχάλης Γουνελάς, ως επικεφαλής, ο ανθυπασπιστής Λάμπρος Κωνσταντέλλος, ως οδηγός εδάφους, ο λοχίας Στέλιος Εμβαλωμένος και ο Γιάννης Τίρπας.

«Στη 1.15 το πρωί της 17ης Νοεμβρίου φτάσαμε στη διασταύρωση των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Λίγο αργότερα διασχίζαμε την Αλεξάνδρας, όταν στο ύψος του IKA, στη στάση Σόνια, σταματήσαμε γιατί ο δρόμος ήταν κλειστός. Υπήρχαν οδοφράγματα, φωτιές και ακινητοποιημένα λεωφορεία. Με διάφορες μανούβρες αριστερά - δεξιά, μπρος πίσω, άνοιξα τον δρόμο και προχωρήσαμε» θυμάται ο κ. Σκευοφύλαξ. Ο δρόμος για τα τανκς ήταν ανοιχτός πλέον προς το Πολυτεχνείο. «Οταν φτάσαμε στη διασταύρωση της λεωφ. Αλεξάνδρας και της οδού Πατησίων, μας έδωσαν εντολή να σταματήσουμε. Εκεί, στην πλατεία Αιγύπτου, μείναμε περίπου μία ώρα. Ο κόσμος θυμάμαι ότι μας φώναζε "είμαστε αδέλφια, είμαστε αδέλφια". Εγώ ήθελα να τους φάω. Τους έβλεπα σαν παράσιτα»!

Την έξοδο των τανκς από το Γουδί θα πληροφορηθούν οι Αθηναίοι από τον εκφωνητή του Πολυτεχνείου, τον Δημήτρη Παπαχρήστο. Παρά τις παρεμβολές της ΚΥΠ, το ραδιόφωνο των εξεγερμένων φοιτητών θα μεταφέρει στους Αθηναίους τον ανατριχιαστικό συριγμό από τις ερπύστριες των τανκς. Ο εκφωνητής απευθύνει έκκληση στα «στρατευμένα νιάτα» να μη χτυπήσουν. «Δεν θα χτυπήσουν τα παιδιά, τα αδέλφια μας οι φαντάροι, το φρούριο της ελευθερίας, το μόνο μέρος της Ελλάδας που είναι ελεύθερο. Δεν έχουμε όπλα. Προτάσσουμε μόνο ανοιχτά τα στήθη μας. Λαέ της Αθήνας, όλοι μαζί το σύνθημα: λαός και στρατός μαζί. Δεν θα χτυπήσει ο στρατός!».

Με νεότερη εντολή των στρατιωτικών που κατευθύνουν την επιχείρηση «Εκκένωσις του Πολυτεχνείου» τα πέντε τανκς προωθούνται προς το Μουσείο. H ώρα της αιματοβαμμένης επέμβασης πλησιάζει. «Μας είπαν να πάμε κοντά στο Πολυτεχνείο, αλλά όχι μπροστά στην πόρτα. Αυτό κάναμε. Σταματήσαμε λίγα μέτρα πιο πέρα». Στη θέα των τανκς εκατοντάδες φοιτητές πλησιάζουν στην πύλη, ανεβαίνουν στα κάγκελα, φωνάζουν συνθήματα συναδέλφωσης.

Με διάφορους απειλητικούς ελιγμούς και μαρσαρίσματα που ακούγονται σαν κανονιές, οι οδηγοί των τανκς προσπαθούν να κάμψουν το ηθικό των φοιτητών. Ο εκφωνητής του Πολυτεχνείου απευθύνει νέα έκκληση να αποφευχθεί η αιματοχυσία. «Οι φαντάροι δεν ανήκουν στη χούντα. H χούντα στηρίζεται στο μέταλλο, στηρίζεται στα τανκς, στο σίδερο. H καρδιά των φαντάρων έχει τον ίδιο παλμό με τη δικιά μας. Αγαπάτε τους φαντάρους. Ελληνικά στρατευμένα νιάτα, ο λαός δεν σας κρατάει κακία. Ξέρει ότι είστε μαζί μας».

H ώρα έχει πάει 2 το πρωί. «Φτάνοντας μπροστά στην πόρτα, έστριψα το άρμα προς το Πολυτεχνείο, με γυρισμένο το πυροβόλο προς τα πίσω. Θυμάμαι ότι σηκώθηκα από τη θέση μου και εγώ και το άλλο πλήρωμα. Δεκάδες φοιτητές κρέμονταν από τα κάγκελα, ενώ εκατοντάδες βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο. Εδειχναν πανικόβλητοι». Ο κ. Σκευοφύλαξ φέρνει στη μνήμη του τα φοβισμένα πρόσωπα των συνομηλίκων του που ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο. Χαμηλώνει το βλέμμα του. «Και εγώ, να σκεφτείς ότι τους έβλεπα σαν μαμούνια που ήθελα να τα φάω»!

Με ολοένα μεγαλύτερη ένταση και αγωνία οι φοιτητές φωνάζουν προς τους στρατιώτες «είμαστε αδέλφια, αφήστε τα άρματα», ενώ ο εκφωνητής του Πολυτεχνείου καλεί το πλήθος να δείξει αυτοσυγκράτηση. «Απομονώστε τους προβοκάτορες. Δεν έχουμε να μοιράσουμε τίποτα με το στρατό. Δεν θέλουμε να χυθεί ελληνικό αίμα». Ο Δημήτρης Παπαχρήστος ψάλλει τον εθνικό ύμνο. Το ίδιο κάνουν και οι χιλιάδες νέοι που βρίσκονται στο Πολυτεχνείο.

Ενα τέταρτο πριν από τις 3 το πρωί οι στρατιωτικοί δίνουν προθεσμία λίγων λεπτών στους φοιτητές για να αποχωρήσουν από το Πολυτεχνείο, να παραδοθούν. Κάποιοι από τους φοιτητές που θέλουν να αποχωρήσουν δοκιμάζουν να απασφαλίσουν την κεντρική πύλη. Δεν τα καταφέρνουν. Πίσω από την πύλη είναι σταθμευμένο ένα αυτοκίνητο Μερτσέντες που μπλοκάρει το άνοιγμά της. Ο επικεφαλής των τεθωρακισμένων αρμάτων εκνευρίζεται. Οργισμένος φωνάζει: «Τσογλάνια, ρεζιλεύετε το στράτευμα!» και δίνει σήμα για την επέλαση του άρματος.

«Τότε ήρθε ο οδηγός εδάφους του άρματος και μου λέει: "Θα μπούμε μέσα, θα ρίξουμε την πύλη. Ετοιμάσου!"» λέει ο κ. Σκευοφύλαξ. «Πήρα θέση και ξεκίνησα. Δεν έβλεπα πολλά πράγματα, δεν είχα καλό οπτικό πεδίο, γιατί κοιτούσα πλέον από τη θυρίδα του άρματος. Δέκα εκατοστά πριν από την πόρτα, σταμάτησα. Σταμάτησα σκόπιμα. Αυτό φαίνεται στο βίντεο της εποχής. Στο φρενάρισμα, οι φοιτητές τρομαγμένοι έφυγαν προς τα πίσω. Αν έμπαινα με ταχύτητα, θα σκότωνα δεκάδες άτομα που εκείνη τη στιγμή ήταν κρεμασμένα στα κάγκελα».

Λίγα λεπτά αργότερα ο A. Σκευοφύλαξ θα μαρσάρει δυνατά. Ο δυνατός προβολέας του τανκ σκοπεύει την πύλη. «H καγκελόπορτα έπεσε αμέσως. Πίσω από τη σιδερένια πύλη ήταν σταθμευμένο το Μερσεντές το οποίο είχαν βάλει εκεί οι φοιτητές για να φράξουν την είσοδο. Το έκανα αλοιφή. H αριστερή ερπύστρια το έλιωσε. Με το που έπεσε η πύλη του Πολυτεχνείου εισέβαλαν οι αστυνομικοί για να συλλάβουν τους φοιτητές. Λίγο αργότερα κατέβηκα και εγώ από το άρμα και μπήκα στον χώρο του Πολυτεχνείου. Δεν υπήρχε νεκρός. Θα μπορούσε όμως και να υπάρχουν νεκροί» λέει με μοναδική ειλικρίνεια.

Στο εσωτερικό του Πολυτεχνείου επικρατεί πανδαιμόνιο. Διαφωτιστική είναι η περιγραφή που δίνει ο εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς στην έκθεση που συνέταξε το 1974 για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου: «Εντρομοι και εμβρόντητοι οι σπουδασταί κυριεύονται από την ενώπιον του εσχάτου κινδύνου φοβεράν αγωνίαν. Υπό την πίεσιν πλήθους ανθρώπων καταρρίπτεται τμήμα των προς την οδόν Στουρνάρη κιγκλιδωμάτων. Και διά του δημιουργηθέντος ανοίγματος εξέρχονται οι σπουδασταί κατά μάζας. Νέον, όμως, δι' αυτούς αρχίζει μαρτύριον. Υβρεις κατ' αυτών εκτοξεύονται και καταδιωκόμενοι βαναύσως κακοποιούνται».

Οπως αναφέρει ο κ. Σκευοφύλαξ, «αστυνομικοί κυνηγούσαν και χτυπούσαν τους φοιτητές όπου τους έβρισκαν. Αν δεν ήταν οι ΛΟΚατζήδες να τους σταματήσουν - θυμάμαι ότι πολλές φορές πιάστηκαν στα χέρια μαζί τους - δεν ξέρω και γω τι θα γινόταν». Λίγο αργότερα οι στρατιώτες σχηματίζουν έναν διάδρομο για να περάσουν ασφαλείς οι φοιτητές. Για το θέμα αυτό, στο πόρισμα Τσεβά υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά:

«Εμπροσθεν μεν της πύλης του Πολυτεχνείου δημιουργείται διάδρομος υπό των στρατιωτών μέσω του οποίου διέρχονται οι εξερχόμενοι, κατευθυνόμενοι προς την οδόν Τοσίτσα, εντός δε του Πολυτεχνείου βοηθούν, προστατεύουν και εις τους ώμους των πολλούς αδυνάτους κρατούν διά να δυνηθούν να υπερπηδήσουν το υψηλόν κιγκλίδωμα. Και επεισόδια μεταξύ στρατιωτικών και αστυνομικών λαμβάνουν χώραν εν τη προσπαθεία των πρώτων να προστατεύσουν τους φοιτητάς από το διωκτικόν μένος των άλλων».

Μέσα στο Πολυτεχνείο ο A. Σκευοφύλαξ είδε πολλούς τραυματίες και ίσως, όπως λέει, και νεκρούς. «Στο προαύλιο του Πολυτεχνείου ήταν πολύ χτυπημένοι, θυμάμαι ότι είδα πολλούς τραυματίες, ενώ τρεις-τέσσερις ήταν σωριασμένοι κάτω, ακίνητοι. Δεν ξέρω αν ήταν νεκροί. Δεν κοίταξα να δω. Κάποια στιγμή ένας φοιτητής όρμησε κατά πάνω μου και μου είπε: "Τι κατάλαβες τώρα που μπήκες;". Αφήνιασα. Εβγαλα το πιστόλι και προτάσσοντάς το γύρισα και του είπα ουρλιάζοντας: "Σκάσε, ρε κωλόπαιδο, μη σε καθαρίσω". Αυτός ο φοιτητής δεν ξέρει πόσο τυχερός στάθηκε εκείνη τη στιγμή... Αν έλεγε μια κουβέντα παραπάνω, θα τον σκότωνα! Τέτοιος ήμουν. Ενας φασίστας».

Παρά τον πόνο τους, οι φοιτητές θα δείξουν μεγαλείο ψυχής απέναντι στον στρατιώτη που ισοπέδωσε το όνειρό τους. Αδιάψευστη απόδειξη, η μαρτυρία του κ. Σκευοφύλακα: «Οπως περνούσαν οι φοιτητές θυμάμαι ότι έριχναν μέσα στο τανκ πακέτα τσιγάρα και ό,τι προμήθειες είχαν μαζί τους. Οταν γυρίσαμε στο Γουδί, το άρμα έμοιαζε με περίπτερο. Οσο σκέφτομαι ότι οι φοιτητές μας έδιναν σάντουιτς και τσιγάρα, μετά απ' όσα τους κάναμε... Δεν μπορώ να το συχωρέσω αυτό το πράγμα στον εαυτό μου. Σκέφτομαι τι πήγα και έκανα!..».

Την αναγνώριση των φοιτητών για ορισμένους από τους αξιωματικούς του στρατού και τους έφεδρους στρατιώτες θα διαπιστώσει αργότερα και ο εισαγγελέας: «Πολλοί αξιωματικοί και στρατιώται παρεμβαίνουν προς προστασίαν των φοιτητών. Και υπήρξε πηγαία και βαθειά η ευγνωμοσύνη πολλών εξ αυτών προς τους αγνώστους σωτήρας των, ως εις τας καταθέσεις των τούς αποκαλούν με συγκίνησιν»!

Εκατοντάδες φοιτητές καταφέρνουν να βγουν έξω από το Πολυτεχνείο, ξεχύνονται στους γύρω δρόμους, τρέχουν να φύγουν, να γλιτώσουν τη ζωή τους, καθώς γίνονται στόχος ελεύθερων σκοπευτών. «Απομακρυνόμενοι όμως του Πολυτεχνείου αγωνιώδεις τούς αναμένουν εκπλήξεις. Από παντού τους καταδιώκουν και τους χτυπούν.

Εις την γωνίαν των οδών Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας άνδρες της ΚΥΠ εν πολιτική περιβολή τους χτυπούν ανηλεώς και πυροβολούν κατ' αυτών, ενώ εις την ταράτσαν ενός των αυτόθι κτιρίων έχουν εγκαταστήσει πολυβόλον. Εις τας ταράτσας των γύρω κτιρίων επισημαίνονται ελεύθεροι σκοπευταί υπό του ιδίου Διευθυντού της Αστυνομίας να επιτελούν το φονικόν έργον των»!

Την ίδια στιγμή, όπως επισημαίνεται στην ίδια έκθεση, «ομάδες τραμπούκων και επικινδύνων τρωκτικών της γαλήνης του τόπου εκδηλώνουν το εγκληματικόν μένος των κατά των ατυχών σπουδαστών που κατά μάζας εξέρχονται του Πολυτεχνείου». Οι τραμπούκοι είναι άνδρες της ΕΣΑ, οι οποίοι δεν διστάζουν, μάλιστα, να κακοποιήσουν ακόμη και πανεπιστημιακό γιατρό, ο οποίος, μαζί με τη σύζυγό του, είχε σπεύσει να βοηθήσει τους ανυπεράσπιστους φοιτητές.

Στη συμβολή των οδών Πατησίων και Στουρνάρη «άνδρες εν πολιτική περιβολή, κραδαίνοντες ρόπαλα, εξήλθον από ομάδα αυτόθι ευρισκομένων αστυνομικών και εκακοποίησαν σεβάσμιον καθηγητή Πανεπιστημίου, την σύζυγόν του και νεαρόν σπουδαστήν, διότι εξήρχοντο του Πολυτεχνείου, ένθα ο καθηγητής-ιατρός και η σύζυγός του είχον μεταβή προς εκπλήρωσιν του ανθρωπιστικού και ιατρικού των καθήκοντος. Και οι ροπαλοφόροι ούτοι ήσαν άνδρες της ΕΣΑ εν πολιτική περιβολή. Εις το πανδαιμόνιον τούτο της εξόδου των φωνών, των κραυγών, των οιμωγών, των καταδιώξεων και των πυροβολισμών έπεσαν οι περισσότεροι εκ του πλήθους των τραυματιών».

Οταν επέστρεψε στο Γουδί, στη βάση των Τεθωρακισμένων, ο κ. Σκευοφύλαξ έγινε δεκτός με ζητωκραυγές. Ηταν το τιμώμενο πρόσωπο. «Οταν γυρίσαμε στο στρατόπεδο, έγινα ήρωας. Οι στρατιωτικοί μου έδιναν συγχαρητήρια. Τότε αισθανόμουν ότι ήμουν κάποιος, ότι έκανα κάτι καλό, κάτι μεγάλο. Είχα γίνει ο ήρωας που διέλυσε τους εχθρούς της πατρίδας, τα "παλιοκουμμούνια", όπως λέγαμε τότε τους φοιτητές. Αυτά μου έλεγαν, αυτά πίστευα. Ενιωθα περήφανος. Ημουν και εγώ φασίστας».

Οκτώ ημέρες αργότερα, κάτι θα σπάσει μέσα του. Το φρόνημά του θα κλονισθεί, όταν θα δει τον «εθνοσωτήρα» να καθαιρείται και να περιφρονείται από τους συνοδοιπόρους του, αυτούς που πιο πριν ορκίζονταν στο όνομά του. «Την επόμενη εβδομάδα έγινε η στάση του Ιωαννίδη. Ημουν πάλι σε επιφυλακή.

Μας πάνε στο ΓΕΣ. Στο προαύλιο λάβαμε θέσεις. Δεν ξέραμε γιατί πήγαμε εκεί. Δεν μας είπαν. Γυρνώντας στο Γουδί μάθαμε ότι "έριξαν" τον Παπαδόπουλο» αναφέρει ο κ. Σκευοφύλαξ. «Τότε μέσα μου κάτι άλλαξε. Αυτοί που τον παρουσίαζαν σαν θεό, τώρα τον έβριζαν. Δεν μπορούσα να το καταλάβω αυτό. "Μα είναι τόσο πουλημένοι όλοι τους;" αναρωτήθηκα. Αυτοί πάνε όπου φυσάει ο βοριάς. "Πουλημένα τομάρια" είπα μέσα μου. Θυμάμαι ότι ο Μιχάλης Γουνελάς παρέδωσε τα γαλόνια του στους άνδρες της ΕΣΑ, που ήρθαν στο Κέντρο και τον συνέλαβαν».

Με τη Μεταπολίτευση ο στρατιώτης A. Σκευοφύλαξ θα βρεθεί στα σύνορα. «Ο Καραμανλής είχε πει "τα άρματα στα σύνορα". Ηταν τα γεγονότα της Κύπρου. Πήγαμε Αλεξανδρούπολη. Μετά από έξι μήνες πήρα άδεια. Αντί να απολυθώ στους 22 μήνες, έφτασα στους 30. Εφεδρεία στην εφεδρεία. Οταν απολύθηκα, όλα είχαν αλλάξει μέσα μου».

Στη Δυτική Αθήνα, όπου κατοικούσε με τους γονείς και τα δύο αδέλφια του, θα αναζητήσει δουλειά. «Στο μεροκάματο η ζωή μου άλλαξε 180 μοίρες. Εκανα όποια δουλειά μπορείς να φανταστείς. Εργάτης κατάλαβα ότι δεν μπορώ να έχω τα ίδια αιτήματα με τους εργοδότες. Εμένα που μου έμαθαν να μισώ τους κομμουνιστές, ψήφισα δύο φορές KKE»!

Ολα αυτά τα χρόνια ο κ. Σκευοφύλαξ θα κάνει μια ήρεμη ζωή. Σπίτι - δουλειά, δουλειά - σπίτι. Ποτέ δεν θα μιλήσει για το Πολυτεχνείο. Δεν θα αισθανθεί να τον ενοχλούν. Μόνο μία φορά το επώνυμό του τον έφερε σε δύσκολη θέση. «Στη δουλειά πριν από χρόνια κάποιος άκουσε πώς με λένε και ρώτησε αν έχω κάποια σχέση με τον "πορτάκια", όπως είπε, του Πολυτεχνείου. "Ξάδελφός μου είναι, μακρινός. Σκοτώθηκε σε τροχαίο" απάντησα. Είμαι ένα άνθρωπος που δεν υπήρξε ποτέ 20 χρονών.

Ο έφεδρος στρατιώτης A. Σκευοφύλαξ σκοτώθηκε σε τροχαίο! Οι φίλοι μου δεν ξέρουν ποιος είμαι ούτε κανείς στη γειτονιά. Μόνο η γυναίκα μου το ξέρει. Της το είπα ύστερα από χρόνια. Στα παιδιά μου δεν το είπα ακόμη».

1973-2003. Με μια αυτοκριτική διάθεση που σπανίζει, ο κ. Σκευοφύλαξ δεν θα διστάσει να πει: «Ντρέπομαι γι' αυτό που ήμουν, γι' αυτό που έκανα. Στη θέση μου θα μπορούσε να βρεθεί ο καθένας, έφεδρος στρατιώτης ήμουν άλλωστε. Δεν με απαλλάσσει όμως αυτό. Μέχρι που μπήκα μέσα, πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής μου».

Για τους ανθρώπους που αντιστάθηκαν στη χούντα, ο κ. Σκευοφύλαξ θα μιλήσει με κολακευτικά λόγια. «Είχαν μεγάλη ψυχή. Ηταν παλικάρια. Δεν ξέρω αν έχει νόημα, αλλά θα ήθελα να τους πω μια μεγάλη συγγνώμη». Ο οδηγός του τανκ που μπήκε στο Πολυτεχνείο δεν θα ξεχάσει τη νεαρή φοιτήτρια που τραυματίστηκε σοβαρά κατά την εισβολή του τανκ, την καθηγήτρια - σήμερα - του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Πέπη Ρηγοπούλου. «Πιστεύω ότι αν τη δω σήμερα, δεν θα ξέρω τι να της πω. Πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια πέρασε από το μυαλό μου να τη συναντήσω, αλλά σταματούσα. Θα ήθελα να τη δω, να της πω... Δεν τολμάω όμως. Τα λόγια δεν σβήνουν τις πράξεις».

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003

ελλαδαρα

ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ ελλαδαρα